|
|
Kodeks morski
TYTUŁ VII
42)
Ograniczenie odpowiedzialności za roszczenia morskie
DZIAŁ I
Ograniczona odpowiedzialność
Art. 308. § 1. Odpowiedzialność dłużnika za roszczenia morskie może być ograniczona zgodnie z
postanowieniami Konwencji o ograniczeniu odpowiedzialności za roszczenia morskie, sporządzonej w Londynie dnia
19 listopada 1976 r. (Dz. U. z 1986 r. Nr 35, poz. 175), zwanej dalej „Konwencją o ograniczeniu
odpowiedzialności".
§ 2. Wobec wierzyciela zagranicznego, mającego w czasie zgłoszenia roszczenia stałe miejsce zamieszkania lub
główną siedzibę w państwie, które ustanowiło dla tego rodzaju roszczenia granicę odpowiedzialności niższą od
określonej zgodnie z postanowieniami Konwencji o ograniczeniu odpowiedzialności, dłużnik odpowiada tylko do tej
niższej granicy.
§ 3. Uprawnienie do ograniczenia odpowiedzialności na podstawie § 1 nie przysługuje dłużnikowi
zagranicznemu, który w czasie powoływania się na nie ma stałe miejsce zamieszkania lub główną siedzibę w
państwie, którego prawo nie przewiduje ograniczenia odpowiedzialności dla tego rodzaju roszczenia; jeżeli prawo
to przewiduje granicę odpowiedzialności wyższą od określonej zgodnie z Konwencją o ograniczeniu
odpowiedzialności, stosuje się tę wyższą granicę.
Art. 309. § 1. Dłużnik może powołać się na ograniczenie odpowiedzialności niezależnie od ustanowienia
funduszu ograniczenia odpowiedzialności zgodnie z art. 11 Konwencji o ograniczeniu odpowiedzialności.
§ 2. Sąd może jednak, w razie prawdopodobieństwa ujawnienia się dalszych wierzycieli, uzależnić ograniczenie
odpowiedzialności od ustanowienia funduszu ograniczenia odpowiedzialności.
Art. 310. Dłużnik ponosi koszty procesu związanego z dochodzeniem roszczenia podlegającego ograniczeniu
zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego i odpowiada za odsetki od tego roszczenia ponad granicę
odpowiedzialności, określoną zgodnie z Konwencją o ograniczeniu odpowiedzialności; jednakże jeżeli dłużnik
utworzył fundusz ograniczenia odpowiedzialności przez złożenie do dyspozycji sądu odpowiedniej sumy pieniężnej,
to składający nie odpowiada za odsetki powstałe po złożeniu tej sumy.
Art. 311. Roszczenia z tytułu szkód w urządzeniach i basenach portowych, drogach wodnych i urządzeniach
nawigacyjnych podlegają zaspokojeniu z pierwszeństwem przed innymi roszczeniami, z wyjątkiem roszczeń z tytułu
śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.
Art. 312. § 1. Jeżeli odpowiedzialność dłużnika powstała w związku z uprawianiem żeglugi statkiem o
tonażu brutto mniejszym niż 300 ton, ustalonym zgodnie z Konwencją o ograniczeniu odpowiedzialności, to granica
jego odpowiedzialności wynosi:
1) 100 000 jednostek obliczeniowych w odniesieniu do roszczeń z tytułu śmierci, uszkodzenia ciała lub
rozstroju zdrowia,
2) 50 000 jednostek obliczeniowych w odniesieniu do innych roszczeń.
§ 2. Jednostką obliczeniową jest Specjalne Prawo Ciągnienia, określone w Konwencji o ograniczeniu
odpowiedzialności.
Art. 313. § 1. Przez własne działanie lub zaniechanie dłużnika będącego osobą prawną (art. 4
Konwencji o ograniczeniu odpowiedzialności) rozumie się działanie lub zaniechanie tego, kto wykonuje funkcje
organu zarządzającego tej osoby prawnej.
§ 2. Jeżeli dłużnikiem jest armator, który uprawia żeglugę przez stałego zarządcę, to odpowiada on za
działanie lub zaniechanie tego zarządcy jak za własne działanie lub zaniechanie; jeżeli zarządca jest osobą
prawną, przepis § 1 stosuje się odpowiednio.
DZIAŁ II
Postępowanie w sprawach o ustanowienie funduszu ograniczenia odpowiedzialności i jego
podział
Art. 314. § 1. Postępowanie w sprawach o ustanowienie i podział funduszu ograniczenia
odpowiedzialności, zwanego dalej „funduszem", podlega przepisom Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu
nieprocesowym, ze zmianami wynikającymi z przepisów niniejszego działu oraz Konwencji o ograniczeniu
odpowiedzialności.
§ 2. W sprawach wymienionych w § 1 jest wyłącznie właściwy Sąd Wojewódzki w Gdańsku.
Art. 315. § 1. Wniosek o wszczęcie postępowania może zgłosić osoba uprawniona do ograniczenia
odpowiedzialności. Postępowanie wszczęte na wniosek osób mogących powołać się na to samo ograniczenie
odpowiedzialności sąd połączy do wspólnego rozpoznania. W jednym wniosku można żądać ustanowienia dwóch
funduszy dotyczących roszczeń z tego samego zdarzenia (art. 6 i 7 Konwencji o ograniczeniu
odpowiedzialności).
§ 2. Wniosek powinien odpowiadać ogólnym warunkom wniosku o wszczęcie postępowania, a ponadto stosownie do
okoliczności zawierać:
1) nazwę statku, z którym wiąże się odpowiedzialność, jego port macierzysty oraz określenie stosunku
wnioskodawcy do statku,
2) określenie zdarzenia, z którego wynikają roszczenia i informacje o postępowaniach zmierzających do
ustalenia przebiegu tego zdarzenia,
3) określenie rodzaju roszczeń i wierzycieli, na których zaspokojenie fundusz ma być przeznaczony, oraz
informacje o znanych wnioskodawcy roszczeniach już dochodzonych przed sądem,
4) oświadczenie o gotowości ustanowienia funduszu, uzasadnienie jego wysokości, a także określenie sposobu
jego ustanowienia.
§ 3. Do wniosku należy dołączyć wyciąg z rejestru okrętowego, obejmujący dane wpływające na wysokość
funduszu.
Art. 316. § 1. Fundusz może być ustanowiony przez wpłacenie odpowiedniej sumy pieniężnej na
oprocentowany rachunek bankowy, którego dysponentem jest sąd, lub przez akceptowane przez sąd zabezpieczenie
wpłacenia tej kwoty przez bank lub zakład ubezpieczeń, mający siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 2. Na zgodny wniosek uczestników postępowania sąd może uznać za wystarczający inny sposób zabezpieczenia
wpłacenia tej kwoty.
Art. 317. § 1. Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje postanowienie wstępne o prawie ustanowienia
funduszu, określając wysokość i sposób jego ustanowienia, a także terminy wpłaty sum lub złożenia w określony
sposób dokumentów zabezpieczenia.
§ 2. Jeżeli zachodzą okoliczności wyłączające ustanowienie funduszu, sąd odmówi jego ustanowienia. W razie
sporu co do tych okoliczności, sąd może zawiesić postępowanie do czasu rozstrzygnięcia sporu w drodze
procesu.
§ 3. Na żądanie wnioskodawcy sąd może, w celu zabezpieczenia, orzec o wstrzymaniu egzekucji prowadzonej dla
zaspokojenia roszczenia objętego funduszem.
§ 4. Na postanowienie wstępne o prawie ustanowienia funduszu lub odmowę jego ustanowienia przysługuje
rewizja. Na postanowienie w sprawie wstrzymania egzekucji przysługuje zażalenie.
Art. 318. § 1. Po wypełnieniu przez wnioskodawcę obowiązków określonych w postanowieniu wydanym na
podstawie art. 317 § 1 albo w razie niewypełnienia tych obowiązków w terminie określonym w tym postanowieniu,
sąd po przeprowadzeniu rozprawy wydaje postanowienie o ustanowieniu funduszu i podjęciu postępowania działowego
albo o odmowie ustanowienia funduszu.
§ 2. Na postanowienie w przedmiocie ustanowienia funduszu i podjęcia postępowania działowego lub o odmowie
ustanowienia funduszu – przysługuje rewizja.
§ 3. Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ustanowieniu funduszu i otwarciu postępowania działowego
następują skutki, które prawo łączy z ustanowieniem funduszu (art. 13 Konwencji o ograniczeniu
odpowiedzialności).
§ 4. Po uprawomocnieniu się postanowienia o odmowie ustanowienia funduszu, sąd orzeka o zwrocie sum lub
zabezpieczeń złożonych przez wnioskodawcę na rzecz funduszu oraz uchyla postanowienie wydane na podstawie
art. 317 § 3.
Art. 319. § 1. Po uprawomocnieniu się postanowienia o ustanowieniu funduszu i podjęciu postępowania
działowego, sąd po wysłuchaniu uczestników powołuje biegłego-komisarza spośród osób posiadających odpowiednie
kwalifikacje. Biegłym-komisarzem może być także osoba prawna.
§ 2. Obowiązkiem biegłego-komisarza jest przygotowanie projektu listy wierzytelności i planu podziału
funduszu oraz pisemnego uzasadnienia tych dokumentów.
§ 3. Do biegłego-komisarza stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o biegłym. Jest on jednak
upoważniony do samodzielnego doręczania, za pokwitowaniem, listami poleconymi lub za pośrednictwem sądu pism
uczestnikom postępowania, wzywania ich w ten sam sposób do składania niezbędnych wyjaśnień i oświadczeń na
piśmie oraz ich protokołowania. W razie niezbędnej potrzeby ustalenia okoliczności, które są między
uczestnikami sporne, na wniosek komisarza-biegłego sąd przeprowadzi stosowne postępowanie dowodowe.
§ 4. Sąd może powierzyć biegłemu-komisarzowi zarządzanie kwotami, z których ustanowiono fundusz. Do zarządu
stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym. Dochód uzyskany z
zarządu funduszem jest do niego doliczany.
§ 5. W razie ujawnienia się, w toku przygotowania projektu listy wierzytelności i planu podziału funduszu,
sporu między uczestnikami co do istnienia lub wysokości zgłoszonego roszczenia, sąd po przeprowadzeniu rozprawy
może orzec o skierowaniu sporu na drogę procesu oraz o wyłączeniu w planie podziału sumy potrzebnej na
zaspokojenie roszczenia po rozstrzygnięciu tego sporu.
Art. 320. § 1. Sąd zarządza podanie do publicznej wiadomości informacji o ustanowieniu funduszu i
otwarciu postępowania działowego oraz wzywa zainteresowanych, aby zgłosili swe roszczenia w terminie 6 miesięcy
od opublikowania wezwania. W wezwaniu należy zamieścić pouczenie o skutkach niezgłoszenia roszczenia w
terminie.
§ 2. Ogłoszenie powinno być opublikowane w piśmie ukazującym się w siedzibie sądu i w jednym piśmie
poczytnym na całym obszarze państwa. Może ono być podane do wiadomości także w inny sposób, dostosowany do
zdarzenia, które stanowi podstawę roszczeń.
§ 3. W przypadku gdy zainteresowanymi w uczestnictwie w postępowaniu działowym mogą być, w znacznej mierze,
osoby mające miejsce zamieszkania lub siedzibę w innych państwach, sąd doręcza tekst ogłoszenia
przedstawicielstwom dyplomatycznym lub konsularnym tych państw w Rzeczypospolitej Polskiej, z prośbą o podanie
tego ogłoszenia do publicznej wiadomości w tych państwach. Koszty tego ogłoszenia ponosi wnioskodawca.
§ 4. Sąd może odstąpić od ogłoszenia, jeżeli jest oczywiste, że wszyscy wierzyciele zgłosili już swe
roszczenia.
§ 5. Roszczenia nie zgłoszone w terminie nie będą uwzględnione w liście wierzytelności i planie podziału.
Sąd na wniosek zgłaszającego po terminie, jednak nie później niż do zatwierdzenia planu podziału, może z
usprawiedliwionych przyczyn przywrócić termin do zgłoszenia; przepisy art. 168–172 Kodeksu postępowania
cywilnego stosuje się odpowiednio.
§ 6. Zgłoszenie roszczenia przerywa bieg przedawnienia.
§ 7. Wierzyciel zgłaszający swe roszczenie po ustanowieniu funduszu może żądać zmiany prawomocnego
postanowienia o ustanowieniu funduszu, jeżeli jest to niezbędne do ochrony jego praw. Postanowienie w
przedmiocie zmiany sąd wydaje po przeprowadzeniu rozprawy; na postanowienie przysługuje rewizja.
Art. 321. § 1. Po upływie terminu do zgłoszeń, jeżeli był on wyznaczony, biegły-komisarz sporządza
projekt listy wierzytelności i planu podziału funduszu. Po wstępnym sprawdzeniu sąd zarządza ich doręczenie
uczestnikom i wzywa ich do zgłoszenia, w ciągu miesiąca, uwag i zarzutów na piśmie. W planie podziału
uwzględnia się również sumy roszczeń spornych, co do których nie zapadło jeszcze prawomocne
rozstrzygnięcie.
§ 2. Jeżeli uwag lub zarzutów nie zgłoszono, sąd zatwierdza listę wierzytelności i plan podziału na
posiedzeniu niejawnym. Dla rozpoznania zgłoszonych uwag lub zarzutów sąd wyznacza rozprawę. W razie potrzeby
sąd może polecić biegłemu-komisarzowi wprowadzenie zmian do listy wierzytelności i planu podziału.
Zatwierdzenie zmienionej listy wierzytelności i planu podziału następuje po przeprowadzeniu rozprawy.
§ 3. Jeżeli ujawni się spór o zasadność lub wysokość roszczenia włączonego do listy wierzytelności i planu
podziału, sąd stosuje odpowiednio art. 319 § 5.
§ 4. Na postanowienie zatwierdzające listę wierzytelności i plan podziału przysługuje rewizja. Rewizję
złożyć może również wierzyciel nie uczestniczący dotąd w postępowaniu, jeżeli zgłosi równocześnie swe
roszczenie, a istnieją podstawy do przywrócenia mu terminu do zgłoszenia roszczenia.
Art. 322. § 1. Zatwierdzony prawomocnym postanowieniem plan podziału funduszu ma moc tytułu
egzekucyjnego i stanowi podstawę do dokonania wypłat z funduszu; w razie potrzeby sąd nadaje mu klauzulę
wykonalności.
§ 2. Sąd może powierzyć dokonanie wypłat biegłemu-komisarzowi, który jest obowiązany złożyć sądowi
sprawozdanie.
§ 3. Sumy wydzielone na zaspokojenie roszczeń spornych przekazuje się do depozytu sądowego. Jeżeli po
uprawomocnieniu się planu podziału zgłoszą się inni wierzyciele, którzy nie uczestniczyli dotąd w postępowaniu,
a po zaspokojeniu roszczeń objętych planem podziału fundusz nie został wyczerpany, sąd zarządzi sporządzenie
dodatkowej listy wierzytelności i dodatkowego planu podziału; przepis art. 321 stosuje się odpowiednio.
§ 4. Po zakończeniu postępowania działowego sąd umarza postępowanie. W postanowieniu o umorzeniu
postępowania sąd orzeka także o zwrocie wnioskodawcy nie wykorzystanej części funduszu; na postanowienie
przysługuje zażalenie.
Art. 323. § 1. Sąd przyznaje biegłemu-komisarzowi stosowne wynagrodzenie.
§ 2. W toku postępowania sąd może zarządzić wpłacenie przez wnioskodawcę zaliczki na poczet wynagrodzenia i
wydatków biegłego-komisarza.
Art. 324. Wznowienie postępowania, przewidziane w art. 524 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, jest
dopuszczalne tylko pod warunkiem wykazania, że zainteresowany bez swej winy nie mógł uczestniczyć w
postępowaniu.
Art. 325. Koszty postępowania o ustanowienie i podział funduszu ponosi wnioskodawca. Na pokrycie tych
kosztów wnioskodawca wpłaca ustaloną przez sąd zaliczkę, niezależnie od ustanawianego funduszu.
|