ROZPORZĄDZENIE
RADY MINISTRÓW
z dnia 21 kwietnia 2009 r.
w sprawie wprowadzenia na 2009 r. programów zwalczania i kontroli gruźlicy bydła i enzootycznej białaczki bydła oraz zwalczania gąbczastej encefalopatii bydła i wścieklizny, a także programu mającego na celu wykrycie występowania zakażeń wirusami wywołującymi grypę ptaków oraz poszerzenie wiedzy na temat ryzyka wystąpienia tej choroby
(Dz. U. z dnia 18 maja 2009 r.)
Na podstawie art. 57 ust. 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342) zarządza się, co następuje:
§ 1. Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wprowadza się w 2009 r. program:
1) zwalczania i kontroli:
a) gruźlicy bydła (Bovine tuberculosis), który jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia,
b) enzootycznej białaczki bydła (Enzootic bovine leucosis - EBL), który jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia;
2) zwalczania:
a) gąbczastej encefalopatii bydła (Bovine spongiform encephalopathy - BSE), który jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia,
b) wścieklizny (Rabies), który jest określony w załączniku nr 4 do rozporządzenia;
3) mający na celu wykrycie występowania zakażeń wirusami wywołującymi grypę ptaków (Avian influenza) oraz poszerzenie wiedzy na temat ryzyka wystąpienia tej choroby, który jest określony w załączniku nr 5 do rozporządzenia.
§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
ZAŁĄCZNIKI
ZAŁĄCZNIK Nr 1
PROGRAM KONTROLI I ZWALCZANIA GRUŹLICY BYDŁA (BOVINE TUBERCULOSIS)
1. Identyfikacja programu
Państwo członkowskie: Rzeczpospolita Polska
Choroba: Gruźlica bydła (Bovine tuberculosis)
2. Dane historyczne dotyczące sytuacji epizootycznej w zakresie gruźlicy bydła
Działania w zakresie zwalczania gruźlicy bydła zostały zapoczątkowane w Polsce wraz z wejściem w życie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 sierpnia 1927 r. o zwalczaniu zaraźliwych chorób zwierzęcych (Dz. U. Nr 77, poz. 673, z późn. zm.).
Skutkiem prowadzonych po 1945 r. działań było uzyskanie przez poszczególne województwa statusu województwa urzędowo wolnego od gruźlicy bydła. Ostatnie województwo uzyskało ten status w 1975 r. Z dniem 1 grudnia 1975 r. terytorium państwa uznano za wolne od gruźlicy bydła [Komunikat Ministra Rolnictwa z dnia 24 grudnia 1975 r. (nr WETgb-641-8/75) w sprawie uznania obszaru Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za wolny od gruźlicy bydła (Dz. Urz. Min. Rol. z 1976 r. nr 2, poz. 7)].
Po uznaniu terytorium Polski za wolne od gruźlicy bydła, zapoczątkowano w 1975 r. badanie bydła według schematu: 1/3 pogłowia bydła rocznie na terenie każdego województwa, zgodnie z przyjętym przez Ministra Rolnictwa programem kontroli gruźlicy bydła.
Wspomniany program kontroli, aktualizowany w ramach "Rocznych założeń dla kontroli chorób zakaźnych zwierząt", obowiązywał do 1999 r., kiedy kwestię monitoringu gruźlicy bydła uregulowało rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 12 października 1999 r. w sprawie określenia rodzaju prób, zakresu badań i sposobu prowadzenia dokumentacji przy badaniach kontrolnych występowania zakażeń zwierząt oraz pozostałości chemicznych, biologicznych, leków i skażeń promieniotwórczych w tkankach zwierząt, mięsie, środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego i niejadalnych surowcach zwierzęcych (Dz. U. Nr 93, poz. 1080, z późn. zm.).
Zgodnie z regulacją zawartą w wyżej wymienionym rozporządzeniu, w każdym roku należało przeprowadzić badanie testem tuberkulinowym 1/3 pogłowia bydła w wieku powyżej 6. tygodnia życia znajdującego się na terenie każdego powiatu, tak aby w 3 kolejnych latach zbadać całe pogłowie bydła na obszarze powiatu.
Następnie kwestia monitoringu gruźlicy bydła uregulowana została w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 kwietnia 2003 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli, zakresu badań oraz zasady ich finansowania (Dz. U. Nr 62, poz. 571). Zmiana, w porównaniu z wcześniejszą regulacją, polegała na sprecyzowaniu, że badania odbywają się przy zastosowaniu metody tuberkulinizacji śródskórnej.
Od grudnia 2004 r. kwestię badań kontrolnych w kierunku gruźlicy bydła reguluje rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. Nr 282, poz. 2813, z późn. zm.). Rozporządzenie to stanowi, że w celu kontroli występowania gruźlicy bydła corocznie tuberkulinizacją śródskórną obejmuje się 1/3 stad bydła na obszarze powiatu, tak aby w okresie 3 lat poddać badaniu wszystkie stada bydła znajdujące się na obszarze tego powiatu. Badaniu poddaje się bydło powyżej 6. tygodnia życia. Zmiana, w porównaniu z wcześniejszą regulacją, polega na określeniu, że badania obejmują 1/3 stad bydła, a nie 1/3 pogłowia bydła na terenie każdego powiatu.
3. Opis programu
W Rzeczypospolitej Polskiej jest obecnie prowadzony program kontroli gruźlicy bydła zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt.
Badaniami jest objęte całe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Corocznie bada się 1/3 stad bydła, znajdujących się na obszarze powiatu, co umożliwia zbadanie wszystkich stad bydła w okresie 3 lat. Badaniom jest poddawane bydło powyżej 6. tygodnia życia.
Zgodnie z informacjami przesłanymi przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa liczba stad utrzymujących bydło oraz stan pogłowia bydła na dzień 31 grudnia 2007 r. (raport z dnia 25 stycznia 2008 r.) przedstawiały się następująco:
| Bydło ogółem | Liczba stad liczących | Stada liczące 2 - 5 sztuk bydła | Stada liczące powyżej 5 sztuk bydła |
| liczba stad | liczba zwierząt | 1 sztukę bydła | liczba stad | liczba zwierząt | liczba stad | liczba zwierząt |
| 743.692 | 6.394.782 | 196.134 | 300.088 | 896.044 | 247.470 | 5.302.604 |
Zgodnie z powyższymi danymi, program objąłby 2.131.380 sztuk bydła, w 247.872 stadach (1/3 z ogólnej liczby stad).
Badaniem objęte zostanie bydło powyżej 6. tygodnia życia.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa liczba stad utrzymujących bydło powyżej 6. tygodnia życia oraz stan pogłowia bydła w tych stadach na dzień 31 grudnia 2007 r. (raport z dnia 25 stycznia 2008 r.) przedstawiały się następująco:
| Bydło ogółem | Liczba stad liczących | Stada liczące 2 - 5 sztuk bydła | Stada liczące powyżej 5 sztuk bydła |
| liczba stad | liczba zwierząt | 1 sztukę bydła | liczba stad | liczba zwierząt | liczba stad | liczba zwierząt |
| 743.592 | 6.284.260 | 199.063 | 299.478 | 892.881 | 245.051 | 5.192.316 |
Zgodnie z powyższymi danymi programem zostanie objętych 2.094.543 zwierząt, w 247.839 stadach (1/3 z ogólnej liczby stad utrzymujących bydło powyżej 6. tygodnia życia).
Sposób postępowania w przypadku wystąpienia podejrzenia lub stwierdzenia gruźlicy bydła reguluje rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zwalczania gruźlicy bydła (Dz. U. Nr 258, poz. 2585).
W przypadku podejrzenia choroby powiatowy lekarz weterynarii podejmuje niezwłocznie czynności mające na celu potwierdzenie lub wykluczenie choroby. Organ ten przeprowadza dochodzenie epizootyczne, badanie kliniczne zwierząt lub badanie poubojowe albo sekcję zwłok, wykonuje test diagnostyczny albo pobiera próby do badań diagnostycznych. Obejmuje stado nadzorem i nakłada na nie restrykcję w postaci zakazu przemieszczania bydła do stada oraz ze stada, z wyłączeniem przemieszczania dokonywanego w celu przeprowadzenia natychmiastowego uboju. Sztuki podejrzane o chorobę zostają odizolowane od reszty stada. Ponadto, powiatowy lekarz weterynarii podejmuje inne niezbędne czynności zmierzające do zapobieżenia rozprzestrzenianiu się gruźlicy bydła.
Zgodnie z art. 51 ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt oraz § 5 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zwalczania gruźlicy bydła, w przypadku stwierdzenia gruźlicy bydła, powiatowy lekarz weterynarii powiadamia państwowego inspektora sanitarnego oraz podmiot skupujący mleko. Wyznacza ognisko choroby oraz zakazuje przemieszczania bydła do oraz z chorego stada (dozwolone jest jedynie przemieszczanie w celu dokonania natychmiastowego uboju). Mleko chorych zwierząt może zostać wykorzystane jedynie, po odpowiedniej obróbce cieplnej, do skarmiania zwierząt w danym gospodarstwie. Powiatowy lekarz weterynarii nakazuje oznakowanie i izolację w stadzie chorych sztuk do czasu ich zabicia.
Powiatowy lekarz weterynarii podejmuje również inne czynności, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zwalczania gruźlicy bydła.
Ognisko choroby uznaje się za wygasłe, jeżeli wszystkie sztuki chore zostały zabite lub padły, przeprowadzone zostało oczyszczanie i odkażanie, a wyniki dwóch kolejnych testów tuberkulinizacji porównawczej, przeprowadzonych w określonym czasie u pozostałych sztuk w stadzie są ujemne. Pierwszy test przeprowadza się nie wcześniej niż po upływie 60 dni, drugi zaś nie wcześniej niż w czwartym i nie później niż w dwunastym miesiącu od dnia usunięcia ostatniego chorego zwierzęcia z ogniska.
Warunki konieczne do uznania stada lub gospodarstwa za urzędowo wolne od gruźlicy bydła zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych niezbędnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzędowo wolne lub wolne od chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. Nr 126, poz. 1058).
Program nie wprowadza dodatkowych wymagań co do przemieszczania bydła w związku ze statusami epizootycznymi poszczególnych regionów.
Gruźlica bydła jest chorobą niepodlegającą leczeniu, nie wykonuje się także szczepień przeciwko tej chorobie.
Celem długofalowym realizacji programu jest uznanie całego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej za urzędowo wolne od tej jednostki chorobowej. Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie mogło zostać uznane za urzędowo wolne od choroby, jeżeli zostaną spełnione następujące warunki:
1) odsetek stad zakażonych gruźlicą bydła nie przekroczył w okresie 6 kolejnych lat 0,1 % wszystkich stad bydła;
2) przynajmniej 99,9 % stad bydła zostało uznane za urzędowo wolne od gruźlicy bydła w okresie 6 lat;
3) możliwa jest identyfikacja stada pochodzenia i stada przejściowego dla każdej sztuki bydła;
4) wszystkie zwierzęta rzeźne z gatunku bydło pochodzące z danego obszaru są poddawane badaniu poubojowemu;
5) są przestrzegane przepisy w sprawie zawieszania i uchylania statusu stada urzędowo wolnego od gruźlicy bydła;
6) nie szczepi się bydła przeciwko gruźlicy oraz nie leczy się bydła chorego na tę chorobę;
7) bydło wprowadzane na to terytorium, do chowu lub hodowli, pochodzi wyłącznie z państw lub regionów uznanych za wolne od gruźlicy bydła oraz uzyskało wynik ujemny w indywidualnym teście tuberkulinizacji.
4. Środki przewidziane programem
4.1. Podsumowanie środków przewidzianych programem
| Działania podejmowane w związku z realizacją programu: |
| [x] | kontrola | [x] | zwalczanie |
| [x] | badania | [x] | badania |
| [x] | ubój zwierząt z dodatnim wynikiem badań | [x] | ubój zwierząt z dodatnim wynikiem badań |
| [x] | zabicie zwierząt z dodatnim wynikiem badań | [x] | zabicie zwierząt z dodatnim wynikiem badań |
| [ ] | szczepienia | [ ] | rozszerzony ubój lub zabicie |
| [ ] | leczenie | [x] | niszczenie produktów |
| [x] | zniszczenie produktów | | |
| [x] | kontrola i nadzór | | |
| [ ] | inne środki (wymienić) | | |
4.2. Władza centralna odpowiedzialna za nadzór i koordynację realizowanego programu
Zgodnie z art. 57 ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, Główny Lekarz Weterynarii nadzoruje realizację programu kontroli i zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, a w przypadku programu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, informuje Komisję Europejską o postępach w jego realizacji zgodnie z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
Odpowiedzialność terenowych organów Inspekcji Weterynaryjnej za realizację programów określona została w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 121, poz. 842, z późn. zm.) oraz ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
4.3. Opis i określenie obszarów geograficznych i administracyjnych, na których program będzie realizowany
Program będzie realizowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Programem będzie objętych 16 województw, w skład których wchodzi 314 powiatów oraz 65 miast na prawach powiatów.
4.4. Najważniejsze akty prawne w zakresie objętym programem
4.4.1. Regulacje prawne dotyczące rejestracji gospodarstw
1) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt;
2) ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2004 r. Nr 10, poz. 76, z późn. zm.);
3) ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 204, poz. 1281);
4) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zamieszczanych w rejestrze zwierząt gospodarskich oznakowanych (Dz. U. Nr 152, poz. 1605).
4.4.2. Regulacje prawne dotyczące identyfikacji i rejestracji zwierząt
1) ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt;
2) rozporządzenie Komisji (WE) nr 911/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie kolczyków, paszportów i rejestrów gospodarstw (Dz. Urz. WE L 163 z 30.04.2004, str. 65, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 46, str. 242);
3) rozporządzenie Komisji (WE) nr 494/98 z dnia 27 lutego 1998 r. ustanawiające szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 820/97 w odniesieniu do stosowania minimalnych sankcji administracyjnych w ramach systemu identyfikacji i rejestracji bydła (Dz. Urz. WE L 60 z 28.02.1998, str. 78, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 46, str. 12);
4) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 listopada 2007 r. w sprawie sposobu oznakowania bydła, owiec i kóz oraz świń, określenia wzorów znaków identyfikacyjnych oraz wymagań i warunków technicznych kolczyków dla zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 220, poz. 1635);
5) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie wzoru paszportu bydła (Dz. U. Nr 112, poz. 772);
6) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2005 r. w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz (Dz. U. Nr 151, poz. 1268, z późn. zm.).
4.4.3. Regulacje prawne dotyczące powiadamiania o gruźlicy bydła
1) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt;
2) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminów przekazywania informacji o występowaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, a także związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (Dz. U. Nr 242, poz. 2045).
4.4.4. Regulacje prawne dotyczące działań podejmowanych w przypadku stwierdzenia wystąpienia gruźlicy bydła, mających na celu zwalczanie gruźlicy bydła
1) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt;
2) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zwalczania gruźlicy bydła;
3) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 sierpnia 2005 r. w sprawie sposobu i warunków wprowadzania czasowych zakazów opuszczania ogniska choroby zakaźnej zwierząt oraz czasowych ograniczeń w ruchu osobowym lub pojazdów (Dz. U. Nr 169, poz. 1423);
4) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych niezbędnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzędowo wolne lub wolne od chorób zakaźnych zwierząt.
4.4.5. Regulacje prawne dotyczące kwalifikacji zwierząt i stad na podstawie kryterium występowania lub zagrożenia wystąpienia gruźlicy bydła
1) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zwalczania gruźlicy bydła;
2) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych niezbędnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzędowo wolne lub wolne od chorób zakaźnych zwierząt.
4.4.6. Regulacje prawne dotyczące w szczególności zasady przemieszczania zwierząt narażonych na kontakt lub zakażenie gruźlicą bydła
1) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zwalczania gruźlicy bydła;
2) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 sierpnia 2005 r. w sprawie sposobu i warunków wprowadzania czasowych zakazów opuszczania ogniska choroby zakaźnej zwierząt oraz czasowych ograniczeń w ruchu osobowym lub pojazdów.
4.4.7. Regulacje prawne dotyczące kontroli występowania gruźlicy bydła
1) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt.
4.4.8. Regulacje prawne dotyczące odszkodowań dla posiadaczy zwierząt zabitych z nakazu właściwych organów w związku z kontrolą i zwalczaniem gruźlicy bydła:
1) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
5. Ogólny opis kosztów i korzyści
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 sierpnia 2004 r. w sprawie warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonywanie czynności przez lekarzy weterynarii i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii (Dz. U. Nr 178, poz. 1837, z późn. zm.), część podstawowa wynagrodzenia za badanie alergiczne (tuberkulinizację) przeprowadzone przez prywatnie praktykującego lekarza weterynarii, wyznaczonego do wykonywania czynności urzędowych w imieniu organów Inspekcji Weterynaryjnej zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej, wynosi:
1) 15,00 zł - za pierwszą sztukę w stadzie;
2) 7,50 zł - od 2 do 5 sztuk - za każde zwierzę;
3) 6,00 zł - powyżej 5 sztuk - za każde następne zwierzę.
W celu określenia kwot wynagrodzenia za przeprowadzenie badań wstępnie przyjęto na potrzeby programu, że w trakcie jego realizacji zostanie przebadanych 247.839 sztuk bydła, o których mowa w pkt 1, i 565.527 sztuk bydła, o których mowa w pkt 2, oraz 1.281.177 sztuk bydła, o których mowa w pkt 3.
Całkowite koszty związane z realizacją programu są przewidziane na kwotę 27.163.610 zł (7.572.793,4 euro według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego na dzień 14 lutego 2008 r., który wynosił: 1 euro - 3,5870 zł).
Główną korzyścią z realizacji programu dla właścicieli stad oraz podmiotów prowadzących obrót bydłem będzie prowadzenie swobodnego handlu bydłem wewnątrz wspólnoty, dzięki uzyskaniu statusów regionów urzędowo wolnych od gruźlicy bydła. Po uznaniu danego stada i regionu za urzędowo wolne od gruźlicy bydła, będzie możliwy swobodny handel bydłem, bez przeszkód o charakterze sanitarnym, co zwiększy konkurencyjność polskiego bydła i producentów bydła na rynku unijnym, jak również na rynkach państw trzecich.
Dodatkową korzyścią płynącą z realizacji programu, będzie możliwość uniknięcia strat bezpośrednich - kosztów wynikających ze zmniejszenia produkcji. W celu utrzymania statusu stada uznanego za urzędowo wolne od gruźlicy bydła wystarczy wykonywać badania w kierunku tej jednostki chorobowej jedynie co trzy lata. Ponadto, w regionach uznanych za urzędowo wolne od gruźlicy bydła, będzie można zmniejszyć częstotliwość badań po osiągnięciu statusu, dzięki czemu zostaną obniżone całkowite koszty wykonywanych badań. Później będzie możliwa dalsza redukcja częstości badań, jednak dopiero wtedy, gdy sytuacja epizootyczna w zakresie gruźlicy bydła poprawi się na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dzięki czemu zostaną obniżone całkowite koszty wykonywanych badań.
6. Dane dotyczące sytuacji epizootycznej w ostatnich latach
6.1. Rozwój choroby
6.1.1. Dane dotyczące rozwoju choroby
| 6.1.1.1. | Dane dotyczące stad | Choroba: gruźlica bydła | Gatunek zwierząt: bydło |
Rok: 2003
| Region | Całkowita liczba stad(a) | Liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych(b) | Liczba stad z wynikiem dodatnim badań(c) | Liczba nowych stad z wynikiem dodatnim badań(d) | Liczba stad, z których usunięto wszystkie zwierzęta | Odsetek stad z dodatnim wynikiem badań, z których usunięto wszystkie zwierzęta | Wskaźniki |
| Odsetek stad objętych programem | Odsetek stad z wynikiem dodatnim badań | Odsetek nowych stad z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11 = (6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 898.464 | 898.464 | 268.884 | 22 | 22 | 0 | 0 | 30,00 | 0,008 | 0,008 |
| | | | | | | | | | | |
Rok 2004
| Region | Całkowita liczba stad(a) | Liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych(b) | Liczba stad z wynikiem dodatnim badań(c) | Liczba nowych stad z wynikiem dodatnim badań(d) | Liczba stad, z których usunięto wszystkie zwierzęta | Odsetek stad z dodatnim wynikiem badań, z których usunięto wszystkie zwierzęta | Wskaźniki |
| Odsetek stad objętych programem | Odsetek stad z wynikiem dodatnim badań | Odsetek nowych stad z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11 = (6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 882.761 | 282.752 | 260.907 | 134 | 123(*) | 20 | 14,9 | 92,27 | 0,051 | 0,047 |
| | | | | | | | | | | |
(*) zgodnie z sugestiami przedstawicieli Komisji Europejskiej od 2004 roku w sprawozdawczości jako stado z wynikiem dodatnim odnotowuje się stado, w którym wystąpił dodatni wynik tuberkulinizacji porównawczej. We wcześniejszych latach za wynik dodatni był uznawany wynik potwierdzony mikrobiologicznie.
Rok 2005
| Region | Całkowita liczba stad(a) | Liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych(b) | Liczba stad z wynikiem dodatnim badań(c) | Liczba nowych stad z wynikiem dodatnim badań(d) | Liczba stad, z których usunięto wszystkie zwierzęta | Odsetek stad z dodatnim wynikiem badań, z których usunięto wszystkie zwierzęta | Wskaźniki |
| Odsetek stad objętych programem | Odsetek stad z wynikiem dodatnim badań | Odsetek nowych stad z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11 = (6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 930.436 | 312.244 | 267.720(*) | 124 | 78 | 18 | 14,52 | 85,741 | 0,046 | 0,029 |
| | | | | | | | | | | |
(*) jest to liczba stad, w których przeprowadzono kontrole. Natomiast liczba stad, w których przeprowadzono badania, to 229.712. Odnotowano 38.008 stad pustych (brak zwierząt).
Rok: 2006
| Region | Całkowita liczba stad(a) | Liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych(b) | Liczba stad z wynikiem dodatnim badań(c) | Liczba nowych stad z wynikiem dodatnim badań(d) | Liczba stad, z których usunięto wszystkie zwierzęta | Odsetek stad z dodatnim wynikiem badań, z których usunięto wszystkie zwierzęta | Wskaźniki |
| Odsetek stad objętych programem | Odsetek stad z wynikiem dodatnim badań | Odsetek nowych stad z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11 = (6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 909.544 | 320.701 | 251.407(*) | 105 | 73 | 15 | 14,29 | 78,39(*) | 0,042 (*) | 0,029 (*) |
| | | | | | | | | | | |
(*) jest to liczba stad, w których przeprowadzono badania. Stad skontrolowanych w ramach programu zostało 310.502. Odnotowano 59.095 stad pustych (brak zwierząt).
Mając powyższe na uwadze, należy zaznaczyć, iż % stad:
- faktycznie objętych programem wynosi 96,82%
- z wynikiem dodatnim wynosi 0,034%
- nowych z wynikiem dodatnim wynosi 0,024%
Rok: 2007
| Region | Całkowita liczba stad(a) | Liczba stad objętych programem | Liczba stad zbadanych(b) | Liczba stad z wynikiem dodatnim badań(c) | Liczba nowych stad z wynikiem dodatnim badań(d) | Liczba stad, z których usunięto wszystkie zwierzęta | Odsetek stad z dodatnim wynikiem badań, z których usunięto wszystkie zwierzęta | Wskaźniki |
| Odsetek stad objętych programem | Odsetek stad z wynikiem dodatnim badań | Odsetek nowych stad z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11 = (6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 860.215 | 268.734 | 224.747 | 84 | 79 | 19 | 22,6 | 83,6 | 0,03 | 0,035 |
(a) Łączna liczba stad w regionie łącznie ze stadami objętymi i nieobjętymi programem
(b) Badanie oznacza przeprowadzenie testów na poziomie stada w obrębie programu w celu utrzymania lub poprawienia statusu
(c) Stada co najmniej z jednym zwierzęciem reagującym dodatnio w programie niezależnie od liczby badań przeprowadzonych w stadach
(d) Stada, których status w poprzednim okresie był nieznany, niewolny - ujemny, wolny, urzędowo wolny lub zawieszony i które mają obecnie przynajmniej jedno dodatnio reagujące zwierzę
| 6.1.1.2. | Dane dotyczące zwierząt | Choroba: gruźlica bydła | Gatunek zwierząt: bydło |
Rok: 2003
| Region | Łączna liczba zwierząt(a) | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu(b) | Liczba zwierząt zbadanych(c) | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie(d) | Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badań | Ubój | Wskaźniki |
| Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim poddanych ubojowi lub zabitych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi lub zabitych(f) | Odsetek zwierząt objętych programem | Odsetek zwierząt z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 5.652.154 | 5.652.154 | 1.724.936 | 1.724.936 | 108 | 108 | 309 | 31,00 | 0,006 |
| | | | | | | | | |
Rok: 2004
| Region | Łączna liczba zwierząt(a) | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu(b) | Liczba zwierząt zbadanych(c) | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie(d) | Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badań | Ubój | Wskaźniki |
| Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badań poddanych ubojowi lub zabitych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi lub zabitych(f) | Odsetek zwierząt objętych programem | Odsetek zwierząt z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 5.649.362 | 1.760.436 | 1.674.775 | 1.674.775 | 536(*) | 548 | 548 | 95,13 (**) | 0,03 |
Rok: 2005
| Region | Łączna liczba zwierząt(a) | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu(b) | Liczba zwierząt zbadanych(c) | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie(d) | Liczba | Ubój | Wskaźniki |
| zwierząt z wynikiem dodatnim badań | Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badań poddanych ubojowi lub zabitych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi lub zabitych(f) | Odsetek zwierząt objętych programem | Odsetek zwierząt z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 6.146.623 | 1.972.141 | 1.584.421 | 1.584.421 | 538(*) | 530 | 567 | 80,34 (**) | 0,034 |
| | | | | | | | | | |
Rok: 2006
| Region | Łączna liczba zwierząt(a) | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu(b) | Liczba zwierząt zbadanych(c) | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie(d) | Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badań | Ubój | Wskaźniki |
| Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badań poddanych ubojowi lub zabitych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi lub zabitych(f) | Odsetek zwierząt objętych programem | Odsetek zwierząt z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 6.108.318 | 2.012.023 | 1.802.060 | 1.802.060 | 457(*) | 304 | 492 | 89,56 (**) | 0,025 |
Rok: 2007
| Region | Łączna liczba zwierząt(a) | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu(b) | Liczba zwierząt zbadanych(c) | Liczba zwierząt zbadanych indywidualnie(d) | Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badań | Ubój | Wskaźniki |
| Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badań poddanych ubojowi lub zabitych | Łączna liczba zwierząt poddanych ubojowi lub zabitych(f) | Odsetek zwierząt objętych programem | Odsetek zwierząt z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 6.313.523 | 1.904.043 | 1.773.306 | 1.773.306 | 291(*) | 285 | 294 | 93,1 (**) | 0,01 |
| | | | | | | | | | |
(*) zgodnie z sugestiami przedstawicieli Komisji Europejskiej od 2004 roku w sprawozdawczości jako stado z wynikiem dodatnim odnotowuje się stado, w którym uzyskano dodatni wynik tuberkulinizacji porównawczej. We wcześniejszych latach za wynik dodatni był uznawany wynik potwierdzony mikrobiologicznie - dlatego liczba ta jest większa niż w poprzednich latach
(**) przez procent objętych zwierząt rozumie się tu ilość zwierząt zbadanych w stosunku do ilości objętych programem
(a) Całkowita liczba zwierząt w regionie (w stadach kwalifikujących się i niekwalifikujących się do programu)
(b) Obejmuje zwierzęta badane indywidualnie i zbiorowo
(c) Obejmuje tylko zwierzęta zbadane indywidualnie
(d) Obejmuje zwierzęta zbadane indywidualnie
(f) Obejmuje zwierzęta z wynikiem dodatnim, a także zwierzęta z wynikiem ujemnym poddane ubojowi lub zabite w ramach programu
6.2. Dane dotyczące nadzoru i badań laboratoryjnych
| 6.2.1. | Dane dotyczące nadzoru i testów laboratoryjnych | Choroba: gruźlica bydła | Gatunek zwierząt: bydło |
Opis zastosowanych testów serologicznych: nie dotyczy
Opis zastosowanych testów mikrobiologicznych lub wirusologicznych: izolacja Mycobacterium bovis
Opis innych zastosowanych testów: test tuberkulinizacji śródskórnej pojedynczej z użyciem tuberkuliny bydlęcej oraz porównawczej z użyciem tuberkuliny bydlęcej i ptasiej.
Rok: 2003
| Region | Testy serologiczne | Testy mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: test tuberkulinowy |
| Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 0 | 0 | 309 | 108 | 1.724.936 | 309 |
| | | | | | | |
Rok: 2004
| Testy serologiczne | Testy mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: test tuberkulinowy |
| Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 0 | 0 | 536 | 206 | 1.674.775 | 536 |
| | | | | | | |
Rok: 2005
| Testy serologiczne | Testy mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: test tuberkulinowy |
| Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 0 | 0 | 538 | 284 | 1.584.421 | 538 |
| | | | | | | |
Rok: 2006
| Region | Testy serologiczne | Testy mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: test tuberkulinowy |
| Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 0 | 0 | 457 | 207 | 1.802.060 | 457 |
| | | | | | | |
Rok: 2007
| Region | Testy serologiczne | Testy mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: test tuberkulinowy |
| Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 0 | 0 | 291 | 105 | 1.773.306 | 291 |
| | | | | | | |
| 6.3. | Dane dotyczące zakażeń | Choroba: gruźlica bydła | Gatunek zwierząt: bydło |
Rok: 2003
| Region | liczba zakażonych stad | liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 22 | 108 |
| | | |
Rok: 2004
| Region | liczba zakażonych stad | liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 75 | 206 |
| | | |
Rok: 2005
| Region | liczba zakażonych stad | liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 42 | 284 |
| | | |
Rok: 2006
| Region | liczba zakażonych stad | liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 41 | 207 |
| | | |
Rok: 2007
| Region | liczba zakażonych stad | liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 27 | 105 |
| 6.4. | Dane dotyczące statusu zwierząt na koniec roku | Choroba: gruźlica bydła | Gatunek zwierząt: bydło |
Rok: 2007
| Region | Status stad i zwierząt objętych programem(a) |
| Całkowita liczba stad i zwierząt objętych programem | Nieznany(b) | Niewolne i nie urzędowo wolne | Wolne lub urzędowo wolne zawieszone(g) | Wolne(h) | Urzędowo wolne(i) |
| Ostatni wynik dodatni(c) | Ostatni wynik ujemny(d) |
| Stada | Zwierzęta(j) | Stada | Zwierzęta(j) | Stada | Zwierzęta(j) | Stada | Zwierzęta(j) | Stada | Zwierzęta(j) | Stada | Zwierzęta(j) | Stada | Zwierzęta(j) |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 224.747 | 1.773.306 | 0 | 0 | 19 | 229 | 4 | 127 | 15 | 436 | 0 | 0 | 224.709 | 1.772.514 |
| | | | | | | | | | | | | | | |
(a) Na koniec roku
(b) Status nieznany: brak wyników poprzednich badań
(c) Niewolne i wynik ostatniego badania dodatni: zbadane, co najmniej z jednym wynikiem dodatnim w ostatnim badaniu
(d) Niewolne i wynik ostatniego badania dodatni: zbadane, co najmniej z wynikami ujemnymi w ostatnim badaniu, ale niebędące urzędowo wolne
(g) Zawieszone zgodnie z definicją w prawodawstwie wspólnotowym.
(h) Wolne zgodnie z definicją w prawodawstwie wspólnotowym
(i) Urzędowo wolne zgodnie z definicją w prawodawstwie wspólnotowym
(j) Dotyczy zwierząt objętych programem w stadach o określonym statusie
7. Cele:
7.1. Cele testów diagnostycznych
7.1.1. Cele w odniesieniu do testów diagnostycznych
| 7.1.1.1. | Liczba testów | Choroba: gruźlica bydła | Gatunek zwierząt: bydło |
| Region | Typ testu | Populacja docelowa | Typ próbki | Cel | Liczba planowanych testów |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | test tuberkulinowy | bydło powyżej 6 tygodnia | - | kontrola | 2.094.543 |
7.1.1.2. Plany testów1)
W przypadku gruźlicy bydła badanie odbywa się poprzez prowadzenie testów tuberkulinizacji śródskórnej pojedynczej oraz porównawczej.
Tuberkulinizację pojedynczą i porównawczą wykonuje się poprzez śródskórną iniekcję tuberkuliny bydlęcej lub bydlęcej i ptasiej zgodnie z metodyką badania i standardami dla tuberkuliny określonymi w Załączniku B do dyrektywy Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemów zdrowotnych zwierząt wpływających na handel wewnątrzwspólnotowy bydłem i trzodą chlewną (Dz. Urz. WE L 121 z 29.07.1964, str. 1977, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 1, str. 13, z późn. zm.).
Szczegółowy sposób prowadzenia badań zawarty jest w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zwalczania gruźlicy bydła.
______
1) Opis planów testów zgodnie ze stosownymi różnymi kategoriami (dotyczącymi stad i zwierząt, liczby zwierząt w stadzie, częstotliwości i przerw w pobieraniu próbek) w odpowiednim przypadku z odniesieniem do stosownego prawodawstwa krajowego i wspólnotowego.
7.1.2. Cele testowania stad i zwierząt
| 7.1.2.1. | Cele testowania stad | Choroba: gruźlica bydła | Gatunek zwierząt: bydło |
| Region | Łączna liczba stad objętych programem | Łączna liczba stad, które zostaną zbadane | Przewidywana liczba stad do usunięcia wszystkich zwierząt | Przewidywany odsetek stad do usunięcia wszystkich zwierząt | Docelowe wskaźniki |
| Przewidywany odsetek stad objętych badaniem | Przewidywany odsetek stad z dodatnim wynikiem badań | Przewidywany odsetek nowych stad z dodatnim wynikiem badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11 = (6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 743.592 | 247.839 | 235.447 | 75 | 71 | 15 | 20 | 95 | 0,03 | 0,03 |
| | | | | | | | | | | |
(*) należy brać pod uwagę możliwość wystąpienia stad, w których nie ma zwierząt (stada puste)
| 7.1.2.2. | Cele testowania zwierząt | Choroba: gruźlica bydła | Gatunek zwierząt: bydło |
| Region | Łączna liczba zwierząt | Łączna liczba zwierząt objętych programem | Łączna liczba zwierząt do zbadania | Łączna liczba zwierząt do zbadania indywidualnego | Łączna przewidywana liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badań | Ubój | Docelowe wskaźniki |
| Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badań | Całkowita liczba zwierząt do uboju | Przewidywany odsetek zwierząt objętych badaniem | Odsetek zwierząt z wynikiem dodatnim badań |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 6.284.260 | 2.094.543 | 1.989.875 | 11.989.875 | 240 | 240 | 240 | 94 | 0,012 |
| | | | | | | | | | |
| 7.2. | Cele testowania w zakresie kwalifikacji | Choroba: gruźlica bydła | Gatunek zwierząt: bydło |
| Region | Cele w zakresie statusu stad i zwierząt objętych programem(a) |
| Przewidywany nieznany status(b) | Przewidywane niewolne i nie urzędowo wolne | Przewidywane wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Przewidywane wolne | Przewidywane urzędowo wolne |
| Ostatni dodatni wynik badania(c) | Ostatni ujemny wynik badania(d) |
| Stada | Zwierzęta(e) | Stada | Zwierzęta(e) | Stada | Zwierzęta(e) | Stada | Zwierzęta(e) | Stada | Zwierzęta(e) | Stada | Zwierzęta(e) | Stada | Zwierzęta(e) |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 235.447 | 1.989.815 | 0 | 0 | 18 | 150 | 3 | 80 | 12 | 300 | 0 | 0 | 235.414 | 1.989.285 |
| | | | | | | | | | | | | | | |
(a) Na koniec roku
(b) Status nieznany: brak wyników poprzednich badań
(c) Niewolne i wynik ostatniego badania dodatni: zbadane co najmniej z jednym wynikiem dodatnim w ostatnim badaniu
(d) Niewolne i wynik ostatniego badania dodatni: zbadane co najmniej z wynikami ujemnymi w ostatnim badaniu, ale niebędące urzędowo wolne
(e) Dotyczy zwierząt objętych programem w stadach o określonym statusie
8. Szczegółowa analiza kosztów programu
| Koszty: | Specyfikacja | Ilość jednostek | Koszt jednostkowy | Koszt całościowy w zł (*) | Finansowanie wspólnotowe (tak/nie) |
| 1. Testów | | | | | |
| | Test: tuberkulinowy - wykonanie | 247.839 | 15,00 | 3.717.585 | tak |
| 1.1. Koszt analizy | 565.527 | 7,50 | 4.241.452 | |
| | 1.281.177 | 6,00 | 7.687.062 razem: 15.646.099 | |
| | Test tuberkulinowy - tuberkulina | 2.094.543 | 0,89 | 1.864.143 | tak |
| 1.2. Koszt pobierania próbek | Koszty dojazdów - km | 10.766.960 | 0,8 | 8.613.568 | tak |
| 1.3. Inne koszty | | | | | |
| | | | | | |
| 2. Szczepienia i leczenia | nie dotyczy | | | | |
| 2.1. Zakup szczepionki | | | | | |
| 2.2. Koszty zastosowania | | | | | |
| | | | | | |
| 3. Uboju i unieszkodliwienia | | | | | |
| 3.1. Odszkodowania za zwierzęta | | 300 | 3.000 | 900.000 | tak |
| 3.2. Koszty transportu | | 13.500 | 0,8 | 10.800 | tak |
| 3.3. Koszty unieszkodliwienia | | 300 | 190 | 57.000 | tak |
| 3.4. Koszt strat w przypadku uboju | | nie dotyczy | | | |
| 3.5 Koszt obróbki produktów | | nie dotyczy | | | |
| | | | | | |
| 4. Czyszczenia i odkażania | 100m2 | 450 | 160 | 72.000 | tak |
| | | | | | |
| 5. Wynagrodzeń (pracownicy zatrudnieni wyłącznie na cele programu) | nie dotyczy | | | | |
| | | | | | |
| 6. Towarów konsumpcyjnych i specjalnego sprzętu | nie dotyczy | | | | |
| | | | | | |
| 7. Inne koszty | nie dotyczy | | | | |
| | | | | | |
| Ogółem | | | | 27.163.610 (7.572.793,4 euro) | tak |
(*) są to szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości środków zaplanowanych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej na rok 2009
Według średniego kursu NBP na dzień 14 lutego 2008 r. 1 euro = 3,5870 zł
ZAŁĄCZNIK Nr 2
PROGRAM ZWALCZANIA I KONTROLI ENZOOTYCZNEJ BIAŁACZKI BYDŁA (ENZOOTIC BOVINE LEUCOSIS - EBL)
1. Identyfikacja programu
Państwo członkowskie: Rzeczpospolita Polska
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła (Enzootic bovine leucosis - EBL)
2. Dane historyczne dotyczące sytuacji epizootycznej w zakresie enzootycznej białaczki bydła
Zwalczanie enzootycznej białaczki bydła prowadzi się w Polsce od 1979 r. Pierwotnie zwalczanie tej jednostki chorobowej prowadzono na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 sierpnia 1927 r. o zwalczaniu zaraźliwych chorób zwierzęcych oraz rozporządzenia Ministra Rolnictwa z dnia 28 marca 1979 r. w sprawie obowiązku zgłaszania oraz zwalczania enzootycznej białaczki bydła (Dz. U. Nr 8, poz. 51), na podstawie którego w § 1 włączono enzootyczną białaczkę bydła do chorób podlegających zwalczaniu, a jej postać guzowatą do zaraźliwych chorób zwierzęcych podlegających obowiązkowi zgłaszania zgodnie z art. 20 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 sierpnia 1927 r. o zwalczaniu zaraźliwych chorób zwierzęcych. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa z dnia 28 marca 1979 r. w sprawie obowiązku zgłaszania oraz zwalczania enzootycznej białaczki bydła, zwierzę, u którego podejrzewano białaczkę guzowatą powinno być zabite po uprzednim odosobnieniu i oznakowaniu przez wycięcie trójkątnego otworu w lewej małżowinie usznej, a jego zwłoki poddane badaniu histopatologicznemu w kierunku enzootycznej białaczki bydła. Jeżeli badanie potwierdziło wystąpienie tej jednostki chorobowej, wojewoda wydawał decyzję o uznaniu gospodarstwa za zapowietrzone enzootyczną białaczką bydła.
W decyzji tej wojewoda mógł:
1) nakazać poddanie zwierząt okresowym badaniom w kierunku enzootycznej białaczki bydła;
2) nakazać odosobnienie lub zabicie zwierząt, u których stwierdzono tę chorobę;
3) nakazać oczyszczenie i odkażenie pomieszczeń dla zwierząt;
4) zakazać wyprowadzania bydła z gospodarstwa, z wyjątkiem zwierząt przeznaczonych do uboju lub kierowanych do izolacji.
Za bydło zabite przysługiwało odszkodowanie w wysokości wartości rynkowej zwierzęcia.
Jednocześnie, zgodnie z § 3 ww. rozporządzenia, gospodarstwo było uznawane za wolne od enzootycznej białaczki bydła, jeżeli:
1) były prowadzone systematyczne badania laboratoryjne, na podstawie których nie wykryto choroby w okresie ostatnich dwu lat, lub
2) nie wykryto postaci guzowatej enzootycznej białaczki bydła w okresie ostatnich pięciu lat, a ponadto
3) w razie uprzedniego uznania gospodarstwa za zapowietrzone, jeżeli zostały spełnione nakazy i zakazy określone w decyzji wojewody, a zwierzęta nowo wprowadzone do gospodarstwa pochodziły z gospodarstw uznanych za wolne od enzootycznej białaczki bydła.
Obszar województwa był uznawany za wolny od enzootycznej białaczki bydła, jeżeli:
1) w okresie ostatnich 5 lat w pogłowiu bydła wykryto nie więcej niż 0,03 promile zwierząt dotkniętych białaczką guzowatą;
2) były usuwane wszystkie zwierzęta, u których stwierdzono enzootyczną białaczkę bydła w wyniku powszechnych okresowych badań laboratoryjnych;
3) zwierzęta wprowadzane na teren województwa pochodziły z gospodarstw uznanych za wolne od enzootycznej białaczki bydła.
Uznanie gospodarstwa lub obszaru województwa za wolne od tej choroby stwierdzał, zgodnie z ww. rozporządzeniem, wojewódzki zakład weterynarii. Wojewoda mógł zarządzić badanie bydła w kierunku enzootycznej białaczki bydła oraz rejestrację zwierząt dotkniętych tą chorobą na obszarze całego województwa, określonych gmin lub gospodarstw oraz wprowadzić ograniczenie lub całkowity zakaz wwozu, wywozu, rozprowadzania bydła do chowu i hodowli oraz do innych celów z obszarów lub gospodarstw nieuznanych za wolne od enzootycznej białaczki bydła. Wojewodowie korzystali z tych możliwości prawnych, jednakże niewystarczające środki budżetowe przeznaczone na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt nie pozwalały na zwalczenie tej choroby na terytorium całego państwa.
Od dnia wejścia w życie rozporządzenia Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 3 października 1989 r. w sprawie obowiązku zgłaszania oraz zwalczania enzootycznej białaczki bydła (Dz. U. Nr 57, poz. 341), na podstawie którego do zaraźliwych chorób zwierzęcych podlegających obowiązkowi zgłaszania oraz zwalczania włączono enzootyczną białaczkę bydła, rozpoczęto bardziej intensywne działania mające na celu zwalczenie tej choroby. Przepisy prawa pozwalały w tym czasie na wprowadzenie dodatkowych środków zwalczania, gdyż w razie podejrzenia lub stwierdzenia enzootycznej białaczki bydła mogły zostać zastosowane następujące środki:
1) odosobnienie, obserwowanie, rejestrowanie i znakowanie zwierząt dotkniętych enzootyczną białaczką bydła;
2) uznanie gospodarstwa lub jego części za zamknięte dla wyprowadzania i wprowadzania do niego zwierząt chorych, podejrzanych bądź wrażliwych na chorobę oraz określenie sposobu zużycia surowców ze zwierząt dotkniętych enzootyczną białaczką bydła;
3) zakaz obrotu bydłem dotkniętym enzootyczną białaczką bydła lub podejrzanym o tę chorobę w celach chowu lub hodowli;
4) badanie przez lekarza weterynarii zwierząt podejrzanych i wrażliwych na enzootyczną białaczkę bydła oraz wykonywanie sekcji zwłok zwierząt zabitych i padłych;
5) pobieranie próbek części narządów i krwi zwierząt w celach rozpoznawczych;
6) zabijanie zwierząt dotkniętych enzootyczną białaczką bydła, gdy można przypuszczać, że tylko w ten sposób zostanie opanowane rozprzestrzenianie się choroby;
7) oczyszczanie i odkażanie pomieszczeń, w których przebywały zwierzęta dotknięte enzootyczną białaczką bydła;
8) ogłaszanie informacji o wybuchu i wygaśnięciu enzootycznej białaczki bydła.
Za bydło zabite w wyniku decyzji terenowego organu administracji państwowej o właściwości szczególnej do spraw weterynarii stopnia wojewódzkiego, posiadaczowi przysługiwało odszkodowanie w wysokości wartości szacunkowej zwierzęcia, pomniejszonej o wartość sprzedanego mięsa.
Enzootyczną białaczkę bydła uznawano za wygasłą i następowało uchylenie zastosowanych wymienionych powyżej restrykcji, gdy w gospodarstwie lub jego części:
1) nie wykryto tej choroby w okresie ostatnich 2 lat;
2) uzyskano dwukrotnie ujemny wynik badania serologicznego w kierunku enzootycznej białaczki bydła, którym objęto całe pogłowie bydła w wieku powyżej 2 lat i badania wykonano w okresie ostatnich 12 miesięcy, a przerwa między badaniami nie była mniejsza niż 4 miesiące;
3) wprowadzane bydło pochodziło z gospodarstw, w których nie stwierdzono enzootycznej białaczki bydła, a zwierzęta w wieku powyżej 2 lat uzyskały ujemny wynik badania serologicznego.
Dany obszar administracyjny państwa uznawano za wolny od enzootycznej białaczki bydła, jeżeli:
1) równocześnie w 99,9% gospodarstw nie stwierdzono enzootycznej białaczki bydła;
2) usunięto wszystkie zwierzęta, u których stwierdzono tę chorobę.
Po wejściu w życie ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 752, z późn. zm.), zwalczanie enzootycznej białaczki bydła było nadal prowadzone zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 3 października 1989 r. w sprawie obowiązku zgłaszania oraz zwalczania enzootycznej białaczki bydła.
Do 1998 r. w Polsce obowiązywał podział administracyjny na 49 województw. W tym okresie wiele województw uzyskało status wolnych od enzootycznej białaczki bydła, na podstawie wydanych przez wojewodów rozporządzeń o uzyskaniu przez województwa statusu wolnych od tej choroby.
Od dnia 1 stycznia 1999 r., w wyniku reformy państwa i powstania nowych województw i powiatów, niektóre byłe rejony objęte akcją zwalczania enzootycznej białaczki bydła, nie uzyskały statusu powiatów lub ich terytorium rozdzielono pomiędzy nowo powstałe powiaty i województwa. Zmiana podziału administracyjnego państwa spowodowała sytuację, że w wielu obecnie funkcjonujących województwach i powiatach doszło do zmiany odsetka stad wolnych.
W 1999 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 12 października 1999 r. w sprawie określenia rodzaju prób, zakresu badań i sposobu prowadzenia dokumentacji przy badaniach kontrolnych występowania zakażeń zwierząt oraz pozostałości chemicznych, biologicznych, leków i skażeń promieniotwórczych w tkankach zwierząt, mięsie, środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego i niejadalnych surowcach zwierzęcych (Dz. U. Nr 93, poz. 1080), które precyzowało sposób postępowania przy zwalczaniu enzootycznej białaczki bydła, a w szczególności sposób prowadzenia badań kontrolnych w kierunku tej jednostki chorobowej. Zasady te były zgodne z przepisami prawa wspólnotowego.
Jednakże, należy stwierdzić, że do dnia 1 maja 2004 r. gospodarstwa były traktowane jako pojedyncze jednostki epizootyczne, zatem nie prowadzono monitoringu w odniesieniu do stad, tylko w odniesieniu do gospodarstw na danym obszarze. W zależności od sytuacji epizootycznej powiatów, zwierzęta do badania typowano w taki sposób, aby:
1) na obszarze powiatu, gdzie poziom zakażonych zwierząt nie przekraczał 99,8%, zbadać 1/3 pogłowia w gospodarstwach, przy czym powiaty dzielono na mniejsze jednostki - gminy;
2) typowanie w przybliżeniu odpowiadało około 1/3 liczebności pogłowia na danym obszarze.
W związku z powyższym, na obszarach, które otrzymały status wolnych od enzootycznej białaczki bydła, prowadzono badania kontrolne zgodnie z przedstawionymi wyżej założeniami, a w gospodarstwach, w których wystąpiło podejrzenie enzootycznej białaczki bydła lub stwierdzono wystąpienie tej choroby, prowadzono zwalczanie enzootycznej białaczki bydła według przepisów prawa. Jednakże, ze względu na zbyt małą ilość środków budżetowych przeznaczonych w szczególności na wykup bydła z dodatnimi wynikami badań w kierunku enzootycznej białaczki bydła, Inspekcja Weterynaryjna nie mogła we właściwy sposób zwalczać choroby.
Po dniu 1 maja 2004 r., w stadach uznanych wcześniej za wolne od enzootycznej białaczki bydła, nadal prowadzono badania kontrolne oraz zwalczanie choroby w stadach uznanych za zakażone, ze szczególnym położeniem nacisku na wykupienie wszystkich sztuk bydła z dodatnimi wynikami w kierunku enzootycznej białaczki bydła.
Enzootyczną białaczkę bydła zwalcza się na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt oraz rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej białaczki bydła (Dz. U. Nr 47, poz. 278).
Badania kontrolne w kierunku enzootycznej białaczki bydła prowadzi się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. Nr 282, poz. 2813, z późn. zm.). Od tego czasu rozpoczęto prowadzenie badań monitoringowych w kierunku enzootycznej białaczki w odniesieniu do stad bydła.
Od 2007r. rozpoczęto realizację programu zwalczania enzootycznej białaczki bydła współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. W 2007 r. programem objęto 16 województw, w skład których wchodziło 314 powiatów oraz 65 miast na prawach powiatu, z czego na obszarze 15 województw było prowadzone zwalczanie choroby. Na obszarze województwa śląskiego, które zostało uznane przez Komisję Europejską za urzędowo wolne od enzootycznej białaczki bydła w decyzji Komisji 2007/174/WE z dnia 20 marca 2007 r. zmieniającej decyzję 2003/467/WE w odniesieniu do uznania niektórych prowincji lub regionów we Włoszech za oficjalnie wolne od gruźlicy bydła, brucelozy bydła i enzootycznej białaczki bydła oraz uznania jednego regionu w Polsce za oficjalnie wolny od enzootycznej białaczki bydła (Dz. Urz. UE L 80 z 21.03.2007, str. 11), było prowadzone postępowanie zgodnie z przepisami § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt.
W roku 2008 na mocy decyzji Komisji 2008/816/WE z dnia 20 października 2008 r. zmieniającej decyzję 2003/467/WE w odniesieniu do uznania niektórych regionów administracyjnych Polski za oficjalnie wolne od enzootycznej białaczki bydła (Dz. Urz. UE L 283 z 28.10.2008, str. 46) uznano następujące regiony:
1) w województwie dolnośląskim powiaty:
bolesławiecki, dzierżoniowski, głogowski, górowski, jaworski, jeleniogórski, Jelenia Góra, kamiennogórski, kłodzki, legnicki, Legnica, lubański, lubiński, lwówecki, milicki, oleśnicki, oławski, polkowicki, strzeliński, średzki, świdnicki, trzebnicki, wałbrzyski, Wałbrzych, wołowski, wrocławski, Wrocław, ząbkowicki, zgorzelecki, złotoryjski;
2) w województwie lubelskim powiaty:
bialski, Biała Podlaska, biłgorajski, chełmski, Chełm, hrubieszowski, janowski, krasnostawski, kraśnicki, lubartowski, lubelski, Lublin, łęczyński, łukowski, opolski, parczewski, puławski, radzyński, rycki, świdnicki, tomaszowski, włodawski, zamojski, Zamość;
3) w województwie kujawsko-pomorskim powiaty:
aleksandrowski, chełmiński, golubsko-dobrzyński, grudziądzki, Grudziądz, toruński, Toruń, wąbrzeski;
4) w województwie łódzkim powiaty:
bełchatowski, brzeziński, kutnowski, łaski, łęczycki, łowicki, łódzki, Łódź, opoczyński, pabianicki, pajęczański, piotrkowski, Piotrków Trybunalski, poddębicki, radomszczański, rawski, sieradzki, skierniewicki, Skierniewice, tomaszowski, wieluński, wieruszowski, zduńskowolski, zgierski;
5) w województwie małopolskim powiaty:
brzeski, bocheński, chrzanowski, dąbrowski, gorlicki, krakowski, Kraków, limanowski, miechowski, myślenicki, nowosądecki, nowotarski, Nowy Sącz, oświęcimski, olkuski, proszowicki, suski, tarnowski, Tarnów, tatrzański, wadowicki, wielicki;
6) w województwie mazowieckim powiaty:
białobrzeski, garwoliński, grójecki, gostyniński, grodziski, kozienicki, lipski, Płock, płocki, pruszkowski, przysuski, Radom, radomski, sochaczewski, szydłowiecki, warszawski zachodni, zwoleński, żyrardowski;
7) w województwie opolskim powiaty:
brzeski, głubczycki, kędzierzyńsko-kozielski, kluczborski, krapkowicki, namysłowski, nyski, oleski, opolski, Opole, prudnicki, strzelecki;
8) w województwie podkarpackim powiaty:
bieszczadzki, brzozowski, dębicki, jarosławski, jasielski, kolbuszowski, krośnieński, Krosno, leski, leżajski, lubaczowski, łańcucki, mielecki, niżański, przemyski, Przemyśl, przeworski, ropczycko-sędziszowski, rzeszowski, Rzeszów, sanocki, stalowowolski, strzyżowski, Tarnobrzeg, tarnobrzeski;
9) w województwie podlaskim powiaty:
augustowski, bielski, hajnowski, siemiatycki, sokólski, wysokomazowiecki, zambrowski;
10) w województwie śląskim powiaty:
będziński, bielski, Bielsko-Biała, bieruńsko-lędziński, Bytom, Chorzów, cieszyński, częstochowski, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, gliwicki, Gliwice, Jastrzębie-Zdrój, Jaworzno, Katowice, kłobucki, lubliniecki, mikołowski, Mysłowice, myszkowski, Piekary Śląskie, pszczyński, raciborski, Ruda Śląska, rybnicki, Rybnik, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, świętochłowice, tarnogórski, Tychy, wodzisławski, Zabrze, zawierciański, Żory, żywiecki;
11) w województwie świętokrzyskim powiaty:
buski, jędrzejowski, kazimierski, kielecki, Kielce, konecki, opatowski, ostrowiecki, pińczowski, sandomierski, skarżyski, starachowicki, staszowski, włoszczowski;
12) w województwie warmińsko-mazurskim powiaty:
ełcki, giżycki, gołdapski, olecki;
13) w województwie wielkopolskim powiaty:
jarociński, kaliski, Kalisz, kępiński, kolski, koniński, Konin, krotoszyński, ostrzeszowski, słupecki, turecki, wrzesiński.
Liczbę badań w kierunku enzootycznej białaczki bydła wraz z liczbą wyników dodatnich w okresie 2000 - 2007 ilustruje tabela 1.
Tabela 1.
| | Rok | Liczba zwierząt/stad* przebadanych | Liczba zwierząt/stad* zakażonych |
| | 2000 | 1.747.205 | 29.144 |
| | 2001 | 1.775.688 | 22.630 |
| Rzeczpospolita | 2002 | 1.435.412 | 20.805 |
| Polska | 2003 | 1.662.467 | 12.853 |
| | 2004 | 1.867.864 | 4.927* |
| | 2005* | 369.701* | 2.001* |
| | 2006* | 600.196* | 4.247* |
| | 2007** | 232.580** | 2.660** |
* - odpowiednio liczba zwierząt lub liczba stad,
** - za 2007 rok przedstawiono dane dotyczące stad w regionach, w których jest prowadzone zwalczanie enzootycznej białaczki bydła (nieposiadających statusu urzędowo wolnego od enzootycznej białaczki bydła).
Graficzne odzwierciedlenie tabeli 1 przedstawiają wykresy 1 - 3.
Wykres 1.
Liczba zwierząt przebadanych w kierunku enzootycznej białaczki bydła w latach
2000 - 2007**.
** - za 2007 rok przedstawiono dane z regionów, w których jest prowadzone zwalczanie enzootycznej białaczki bydła (nieposiadających statusu urzędowo wolnego od enzootycznej białaczki bydła).
Wykres 2.
Liczba zwierząt z wynikiem dodatnim w kierunku enzootycznej białaczki bydła w latach 2000 - 2003 oraz stad z wynikiem dodatnim w latach 2004 - 2007**
* - odpowiednio liczba zwierząt lub liczba stad,
** - za rok 2007 przedstawiono dane dotyczące stad w regionach, w których jest prowadzone zwalczanie enzootycznej białaczki bydła (nieposiadających statusu urzędowo wolnego od enzootycznej białaczki bydła).
Wykres 3.
Porównanie liczby stad przebadanych w kierunku enzootycznej białaczki bydła do liczby stad zakażonych w latach 2003 - 2007**.
** - za rok 2007 przedstawiono dane dotyczące stad w regionach, w których jest prowadzone zwalczanie enzootycznej białaczki bydła (nieposiadających statusu urzędowo wolnego od enzootycznej białaczki bydła).
Większość przypadków enzootycznej białaczki bydła jest diagnozowana na etapie przedklinicznym. W tym celu do diagnostyki wykorzystuje się metody badania serologicznego. Opisywane w programie wielkości odnoszą się do tego etapu przebiegu choroby.
Guzowata postać białaczki bydła występuje w Polsce bardzo rzadko. W 2004 r. odnotowano 12 potwierdzonych przypadków, natomiast w 2005 r. - 16 przypadków, przede wszystkim w województwach warmińsko-mazurskim i kujawsko-pomorskim.
W roku 2006 stwierdzono 32, a w 2007** r. stwierdzono 2 wyniki dodatnie badań próbek pobranych ze zmian guzowatych nasuwających podejrzenie choroby.
[** - za rok 2007 przedstawiono dane z regionów, w których jest prowadzone zwalczanie enzootycznej białaczki bydła (nieposiadających statusu oficjalnie wolnego od enzootycznej białaczki bydła)].
3. Opis programu
Program zwalczania enzootycznej białaczki bydła do 2006 r. był prowadzony w Polsce wyłącznie ze środków własnych budżetu państwa. Natomiast w 2007 r. na realizację programu zwalczania tej choroby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zostało przewidziane współfinansowanie ze środków budżetowych Unii Europejskiej w wysokości 4.600.000 euro.
W 2006 r. programem objęto 16 województw, w skład których wchodziło 314 powiatów oraz 65 miast na prawach powiatu.
W roku 2007 program zwalczania i kontroli enzootycznej białaczki bydła był realizowany również na obszarze 16 województw, z czego na obszarze 15 województw było prowadzone zwalczanie choroby. Na obszarze województwa śląskiego, które zostało uznane przez Komisję Europejską za urzędowo wolne od enzootycznej białaczki bydła w decyzji Komisji 2007/174/WE z dnia 20 marca 2007 r. zmieniającej decyzję 2003/467/WE w odniesieniu do uznania niektórych prowincji lub regionów we Włoszech za oficjalnie wolne od gruźlicy bydła, brucelozy bydła i enzootycznej białaczki bydła oraz uznania jednego regionu w Polsce za oficjalnie wolny od enzootycznej białaczki bydła (Dz. Urz. UE L 80 z 21.03.2007, str. 11), było prowadzone postępowanie zgodnie z przepisami § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt.
W regionach uznanych za urzędowo wolne od enzootycznej białaczki bydła, w 2009 r. będzie prowadzone postępowanie zgodne z § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej białaczki bydła implementującym przepisy zawarte w załączniku D w rozdziale I, lit. F dyrektywy Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemów zdrowotnych zwierząt wpływających na handel wewnątrzwspólnotowy bydłem i trzodą chlewną (Dz. Urz. WE L 121 z 29.07.1964, str. 1977, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 1, str. 13, z późn. zm.). Na pozostałym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w 2009 r. będzie prowadzone zwalczanie choroby.
Celem realizacji programu zwalczania i kontroli enzootycznej białaczki bydła jest:
1) doprowadzenie do uznania poszczególnych regionów za oficjalnie wolne od enzootycznej białaczki bydła, poprzez uzyskanie przez minimum 99,8 % stad na ich obszarze statusu stad urzędowo wolnych od enzootycznej białaczki bydła;
2) stałe monitorowanie sytuacji epizootycznej w zakresie enzootycznej białaczki bydła oraz niezwłoczna likwidacja ewentualnych ognisk choroby w regionach uznanych za oficjalnie wolne od enzootycznej białaczki bydła w celu zachowania statusu oficjalnie wolnego od enzootycznej białaczki bydła.
Ostatecznym celem jest umożliwienie uznania całego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej za oficjalnie wolne od tej choroby.
4. Środki przewidziane programem
Sposób postępowania w przypadku wystąpienia podejrzenia lub stwierdzenia enzootycznej białaczki bydła w stadzie jest określony w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej białaczki bydła oraz w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych niezbędnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzędowo wolne lub wolne od chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. Nr 126, poz. 1058), które implementują postanowienia dyrektywy Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemów zdrowotnych zwierząt wpływających na handel wewnątrzwspólnotowy bydłem i trzodą chlewną (Dz. Urz. WE L 121 z 29.07.1964, str. 1977, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 1, str. 13, z późn. zm.).
Warunki, jakie muszą zostać spełnione w celu uzyskania przez region położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej statusu urzędowo wolnego od enzootycznej białaczki bydła, są określone w § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej białaczki bydła.
Warunki, jakie muszą zostać spełnione w celu zachowania przez region położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej statusu urzędowo wolnego od enzootycznej białaczki bydła, są określone w § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej białaczki bydła.
4.1. Wykaz środków przewidzianych programem:
Okres trwania programu:
| [x] kontrola | | [x] zwalczanie |
| | [x] badanie | [x] badanie |
| | [x] ubój zwierząt chorych | [x] ubój zwierząt chorych |
| | [ ] zabijanie zwierząt chorych | [ ] zabijanie zwierząt chorych |
| | [ ] szczepienie | [ ] rozszerzenie zabijania lub ubojów |
| | [ ] leczenie | [ ] niszczenie produktów |
| | [ ] niszczenie produktów | |
| | [x] monitorowanie lub nadzór | |
| | [ ] inne środki (wymienić) | |
4.2. Władza centralna odpowiedzialna za nadzór i koordynację realizowanego programu
Zgodnie z art. 57 ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Główny Lekarz Weterynarii nadzoruje realizację programu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, a w przypadku programu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, informuje Komisję Europejską o postępach w jego realizacji, zgodnie z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
Odpowiedzialność terenowych organów Inspekcji Weterynaryjnej za realizację programów została określona w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej oraz ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
4.3. Opis i określenie obszarów geograficznych i administracyjnych, na których będzie realizowany program
W 2009 r. program zwalczania i kontroli enzootycznej białaczki bydła będzie realizowany na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tj. na obszarze 16 województw, w skład których wchodzi 314 powiatów ziemskich oraz 65 miast na prawach powiatu.
4.4. Najważniejsze akty prawne w zakresie objętym programem
4.4.1. Regulacje prawne dotyczące rejestracji gospodarstw
Stada i gospodarstwa w Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie są utrzymywane zwierzęta gospodarskie, są ewidencjonowane w Centralnej Bazie Danych Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt (IRZ) prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, zgodnie z poniższymi przepisami:
1) ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności;
2) ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt;
3) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt;
4) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zamieszczanych w rejestrze zwierząt gospodarskich oznakowanych (Dz. U. Nr 152, poz. 1605).
Wymienione powyżej akty prawne zawierają szczegółowe zasady dotyczące identyfikacji i rejestracji zwierząt oraz gospodarstw, w których są utrzymywane zwierzęta gospodarskie.
4.4.2. Regulacje prawne dotyczące identyfikacji i rejestracji zwierząt
1) ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt;
2) rozporządzenie (WE) nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 lipca 2000 r. ustanawiające system identyfikacji i rejestracji bydła i dotyczące etykietowania wołowiny i produktów z wołowiny oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 820/97 (Dz. Urz. WE L 204 z 11.08.2000, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 30, str. 248);
3) rozporządzenie Komisji (WE) nr 911/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie kolczyków, paszportów i rejestrów gospodarstw (Dz. Urz. WE L 163 z 30.04.2004, str. 65, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 46, str. 242);
4) rozporządzenie Komisji (WE) nr 494/98 z dnia 27 lutego 1998 r. ustanawiające szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 820/97 w odniesieniu do stosowania minimalnych sankcji administracyjnych w ramach systemu identyfikacji i rejestracji bydła (Dz. Urz. WE L 60 z 28.02.1998, str. 78; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 46, str. 12);
5) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2005 r. w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz (Dz. U. Nr 151, poz. 1268, z późn. zm.);
6) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie wzoru paszportu bydła;
7) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 listopada 2007 r. w sprawie sposobu oznakowania bydła, owiec i kóz oraz świń, określenia wzorów znaków identyfikacyjnych oraz wymagań i warunków technicznych kolczyków dla zwierząt gospodarskich;
8) rozporządzenie Komisji (WE) nr 499/2004 z dnia 17 marca 2004 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1082/2003/WE w zakresie terminu i wzoru sprawozdań w sektorze bydła (Dz. Urz. WE L 80, z 18.03.2004, str. 24; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 43, str. 226).
Bydło w Rzeczypospolitej Polskiej podlega obowiązkowi oznakowania za pomocą pary kolczyków oraz podlega rejestracji w Centralnej Bazie Danych Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt. Każdy kolczyk zawiera indywidualny numer identyfikacyjny zwierzęcia oraz zakodowane w kodzie kreskowym inne dodatkowe informacje. Posiadacz bydła ma obowiązek zakolczykować nowo narodzone cielę niezwłocznie po urodzeniu i przesłać zgłoszenie o urodzeniu do Centralnej Bazy Danych. Na wykonanie tych czynności posiadacz zwierzęcia ma 7 dni.
Wszystkie sztuki bydła są zaopatrzone w paszporty, które towarzyszą zwierzętom od urodzenia do śmierci. Wszystkie zdarzenia, tj. przemieszczenie z gospodarstwa do gospodarstwa, rzeźni, zakładu przetwórczego, padnięcie, są zgłaszane do Centralnej Bazy Danych.
Siedziby stada są zarejestrowane w Centralnej Bazie Danych Systemu Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt, a każda z nich posiada indywidualny numer. W każdym gospodarstwie posiadacz bydła prowadzi rejestr stada bydła. Wszystkie sztuki bydła znajdujące się w gospodarstwie są wpisane do tego rejestru. Rejestr zawiera informacje dotyczące: daty urodzeń, zakupów, sprzedaży, padnięć bydła, płci i rasy zwierząt.
Zastosowanie możliwości wynikających z funkcjonowania Centralnej Bazy Danych pozwala na skuteczne odtwarzanie historii zwierząt, ich przemieszczeń pomiędzy stadami o określonych statusach epizootycznych, a tym samym na śledzenie potencjalnych dróg zakażenia wirusem enzootycznej białaczki bydła. Ponadto, oznakowanie bydła zgodnie z przyjętym systemem pozwala na jednoznaczną identyfikację zwierząt podejrzanych o zakażenie oraz zakażonych.
4.4.3. Regulacje prawne dotyczące powiadamiania o enzootycznej białaczce bydła
Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, enzootyczna białaczka bydła podlega obowiązkowi zwalczania.
Zgodnie z art. 42 wyżej wymienionej ustawy, w przypadku wystąpienia podejrzenia enzootycznej białaczki bydła, posiadacz jest obowiązany do niezwłocznego zawiadomienia o tym organu Inspekcji Weterynaryjnej, najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Ponadto, posiadacz zwierzęcia jest obowiązany do pozostawienia zwierząt w miejscu ich przebywania i niewprowadzania tam innych zwierząt, uniemożliwienia osobom postronnym dostępu do pomieszczeń lub miejsc, w których znajdują się zwierzęta podejrzane o zakażenie lub chorobę lub zwłoki zwierzęce, wstrzymania się od wywożenia, wynoszenia i zbywania produktów, w szczególności mięsa, zwłok zwierzęcych, środków żywienia zwierząt, wody, ściółki, nawozów naturalnych w rozumieniu przepisów o nawozach i nawożeniu i innych przedmiotów znajdujących się w miejscu, w którym wystąpiła choroba, udostępnienia organom Inspekcji Weterynaryjnej zwierząt i zwłok zwierzęcych do badań i zabiegów weterynaryjnych, a także udzielania pomocy przy ich wykonywaniu, udzielania organom Inspekcji Weterynaryjnej oraz osobom działającym w imieniu tych organów wyjaśnień i podawania informacji, które mogą mieć znaczenie dla wykrycia choroby i źródeł zakażenia lub zapobiegania jej szerzeniu.
4.4.4. Regulacje prawne dotyczące działań podejmowanych w przypadku uzyskania dodatnich wyników badań w kierunku enzootycznej białaczki bydła
1) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt;
2) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej białaczki bydła;
3) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych niezbędnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzędowo wolne lub wolne od chorób zakaźnych zwierząt;
4) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej białaczki bydła (Dz. U. Nr 249, poz. 1852).
4.4.5. Regulacje prawne stanowiące podstawę do kwalifikacji zwierząt i stad na podstawie kryterium występowania lub zagrożenia wystąpienia enzootycznej białaczki bydła
1) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych niezbędnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzędowo wolne lub wolne od chorób zakaźnych zwierząt;
2) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej białaczki bydła.
4.4.6. Regulacje prawne dotyczące warunków przemieszczania zwierząt narażonych na kontakt lub zakażenie enzootyczną białaczką bydła
Sposób przeprowadzania kontroli w zakażonych stadach i warunków przemieszczania zwierząt jest określony w:
1) ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt;
2) rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej białaczki bydła;
3) rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych niezbędnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzędowo wolne lub wolne od chorób zakaźnych zwierząt;
4) rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej białaczki bydła.
4.4.7. Regulacje prawne dotyczące kontroli występowania choroby i przeprowadzania testów
Rodzaje badań oraz sposoby i warunki ich wykonywania są określone w:
1) rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej białaczki bydła;
2) rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych niezbędnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urzędowo wolne lub wolne od chorób zakaźnych zwierząt;
3) rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt;
4) rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej białaczki bydła.
W odniesieniu do kontroli prowadzonej w kierunku wykrywania i nadzoru nad enzootyczną białaczką bydła, zgodnie z obowiązującymi przepisami wykorzystuje się następujące metody badawcze:
1) test immunoenzymatyczny (ELISA) z serwatką mleka;
2) test immunoenzymatyczny (ELISA) z krwią;
3) test immunodyfuzji w żelu agarowym (AGID).
Badania diagnostyczne potwierdzające wystąpienie enzootycznej białaczki bydła:
1) badanie histopatologiczne;
2) reakcja polimeryzacji łańcuchowej (PCR) - wykrywanie kwasu nukleinowego wirusa.
4.4.8. Regulacje prawne stanowiące podstawę do uzyskania odszkodowań przez posiadaczy zwierząt zabitych w związku z kontrolą i zwalczaniem enzootycznej białaczki bydła
1) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
Zgodnie z przepisami ww. ustawy, za bydło zabite lub poddane ubojowi z nakazu organów Inspekcji Weterynaryjnej albo za zwierzęta padłe w wyniku zastosowania zabiegów nakazanych przez te organy, przy zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania, przysługuje odszkodowanie ze środków budżetu państwa.
Odszkodowanie przysługuje w wysokości wartości rynkowej zwierzęcia. Wartość rynkową zwierzęcia określa się na podstawie średniej z 3 kwot oszacowania przyjętych przez powiatowego lekarza weterynarii oraz 2 rzeczoznawców wyznaczonych przez tego lekarza z prowadzonej przez niego listy.
W przypadku zwierzęcia poddanego ubojowi, którego mięso jest zdatne do spożycia przez ludzi, odszkodowanie pomniejsza się o kwoty uzyskane ze sprzedaży mięsa i ubocznych produktów zwierzęcych pozyskanych od tego zwierzęcia.
Odszkodowanie ze środków budżetu państwa przysługuje również za zniszczone z nakazu organu Inspekcji Weterynaryjnej przy zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania produkty pochodzenia zwierzęcego, w rozumieniu przepisów o produktach pochodzenia zwierzęcego, pasze oraz sprzęt, które nie mogą być poddane odkażaniu.
Odszkodowanie przysługuje w wysokości wartości rynkowej zniszczonych produktów pochodzenia zwierzęcego w rozumieniu przepisów o produktach pochodzenia zwierzęcego, pasz oraz sprzętu, określonej na podstawie średniej z 3 kwot oszacowania przyjętych przez powiatowego lekarza weterynarii oraz 2 rzeczoznawców wyznaczonych przez tego lekarza z prowadzonej przez niego listy rzeczoznawców.
Decyzja w sprawie odszkodowania wydana przez powiatowego lekarza weterynarii jest ostateczna. Posiadacz zwierzęcia niezadowolony z tej decyzji może, w terminie miesiąca od dnia jej doręczenia, wnieść powództwo do sądu rejonowego.
Osobom, którym nie przysługuje odszkodowanie, a które przyczyniły się do szybkiej likwidacji choroby zakaźnej, wojewódzki lekarz weterynarii, na wniosek powiatowego lekarza weterynarii, może przyznać nagrodę ze środków budżetu państwa.
Wypłacone odszkodowania nie podlegają zajęciu na pokrycie należności publicznych, jeżeli zostaną wykorzystane na odtworzenie wcześniej posiadanego stanu zwierząt.
5. Ogólny opis kosztów i korzyści
Katalog wydatków związanych z realizacją programu obejmuje wydatki ponoszone na:
1) zakup odczynników, testów i innych materiałów do badań laboratoryjnych;
2) zakup produktów leczniczych weterynaryjnych i wyrobów stosowanych w medycynie weterynaryjnej, a także sprzętu jednorazowego użytku, niezbędnych do wykonywania zabiegów profilaktycznych lub diagnostycznych oraz pobierania próbek do badań laboratoryjnych;
3) dojazd w celu pobrania próbek oraz dowóz próbek do laboratorium;
4) transport zwierząt do rzeźni w celu poddania ich ubojowi związanemu ze zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt, dokonanie takiego uboju, odkażanie rzeźni po takim uboju, zastosowanie odpowiednich technologii przetwarzania mięsa oraz unieszkodliwianie ubocznych produktów zwierzęcych;
5) unieszkodliwianie przez wyspecjalizowane podmioty gospodarcze odpadów powstałych przy badaniach laboratoryjnych chorób zakaźnych i zoonoz;
6) odkażanie przez wyspecjalizowane podmioty gospodarcze pomieszczeń, miejsc przebywania i utrzymywania zwierząt, środków transportu oraz miejsc załadunku i miejsc przeprowadzania zwierząt, zarządzone przez powiatowego lekarza weterynarii;
7) odszkodowania, zapomogi i nagrody za zwierzęta zabite lub poddane ubojowi z nakazu powiatowego lekarza weterynarii lub padłe z powodu zachorowania na chorobę zakaźną podlegającą obowiązkowi zwalczania, odszkodowania za zniszczone z nakazu powiatowego lekarza weterynarii produkty pochodzenia zwierzęcego, pasze i sprzęt, które nie mogą być poddane odkażeniu;
8) wynagrodzenia i dojazdy rzeczoznawców powołanych do oszacowania wartości rynkowej zwierząt, produktów pochodzenia zwierzęcego, pasz i sprzętu, niezbędnych do ustalenia wysokości odszkodowań, o których mowa w pkt 7;
9) badania laboratoryjne zlecone do wykonania laboratoriom innym niż zakłady higieny weterynaryjnej;
10) wynagrodzenia lekarzy weterynarii i innych osób wyznaczonych przez powiatowego lekarza weterynarii do wykonywania określonych czynności związanych ze zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt, zoonoz lub biologicznych czynników chorobotwórczych wywołujących te choroby, zwrot kosztów dojazdu do miejsca wykonania czynności oraz użytych produktów leczniczych weterynaryjnych i wyrobów stosowanych w medycynie weterynaryjnej.
Wszystkie wyżej wymienione wydatki są ponoszone przez Inspekcję Weterynaryjną. Wynika to z faktu zaszeregowania enzootycznej białaczki bydła do chorób podlegających obowiązkowi zwalczania wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Przy realizacji programu nie przewiduje się kosztów, które mieliby ponosić posiadacze zwierząt.
Do bezpośrednich korzyści wynikających z realizacji programu należy zaliczyć:
1) eliminację ze stad bydła zakażonego wirusem enzootycznej białaczki bydła;
2) uzyskanie lub odzyskanie przez stada statusu stad urzędowo wolnych od enzootycznej białaczki bydła;
3) eliminację wirusa enzootycznej białaczki bydła z populacji bydła w takim stopniu, który umożliwi uzyskanie przez poszczególne regiony Rzeczypospolitej Polskiej statusu regionów urzędowo wolnych od enzootycznej białaczki bydła;
4) utrzymanie przez regiony statusu regionów urzędowo wolnych od enzootycznej białaczki bydła i docelowe uzyskanie przez Rzeczpospolitą Polską statusu państwa oficjalnie wolnego od enzootycznej białaczki bydła.
Do korzyści wynikających pośrednio z realizacji programu należy zaliczyć:
1) umożliwienie posiadaczom stad, w związku z uzyskaniem przez stado statusu stada urzędowo wolnego od enzootycznej białaczki bydła; wprowadzania do handlu zwierząt pochodzących z tych stad, a tym samym zwiększenia opłacalności prowadzonej działalności;
2) zmniejszenie ilości stad zakażonych wirusem enzootycznej białaczki bydła, co pozwoli na zmianę cyklu programu monitoringowego, polegającą na zmniejszeniu liczby próbek do badań i co za tym idzie na obniżenie kosztów prowadzonego monitoringu;
3) zmianę sposobu pobrania próbki poprzez eliminację próbek krwi na rzecz badania próbek zbiorczych mleka - nieinwazyjna metoda pobierania próbek.
Szczegółowe wyliczenie kosztów zawarto w ust. 8.
6. Dane dotyczące sytuacji epizootycznej w ostatnich latach
Ze względu na obowiązujące zasady prowadzenia i zbierania informacji dotyczących monitoringu enzootycznej białaczki bydła, brak jest danych za lata poprzednie, wobec czego są dostępne jedynie dane za okres 2004 - 2007 r.
Dane za 2007 r., zawarte w tabelach 6.1.1., 6.1.2., 6.2.1 oraz 6.3, obejmują regiony, objęte programem, w których jest prowadzone zwalczanie enzootycznej białaczki bydła, tj. następujące województwa lub części województw:
1) z województwa kujawsko-pomorskiego: powiaty: brodnicki, bydgoski, Bydgoszcz, inowrocławski, lipnowski, mogileński, nakielski, radziejowski, rypiński, sępoleński, świecki, tucholski, włocławski, Włocławek, żniński;
2) wszystkie powiaty województwa lubuskiego;
3) wszystkie powiaty województwa mazowieckiego;
4) wszystkie powiaty województwa podlaskiego;
5) wszystkie powiaty województwa pomorskiego;
6) wszystkie powiaty województwa warmińsko-mazurskiego;
7) z województwa wielkopolskiego z powiatów: chodzieskiego, czarnkowsko-trzcianeckiego, gnieźnieńskiego, gostyńskiego, grodziskiego, kościańskiego, leszczyńskiego, Leszno, międzychodzkiego, nowotomyskiego, obornickiego, ostrowskiego, pilskiego, pleszewskiego, poznańskiego, Poznań, rawickiego, szamotulskiego, średzkiego, śremskiego, wągrowieckiego, wolsztyńskiego, złotowskiego;
8) wszystkie powiaty województwa zachodniopomorskiego.
6.1.1. Dane dotyczące stad (jedna tabela / jeden rok / jeden gatunek)
Rok: 2004 Stan na dzień: 31 grudnia 2004
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | | | | | | | | Wskaźniki |
| Region | Ogólna liczba stad | Ogólna liczba stad objętych programem | Liczba stad przebadanych | Liczba stad zakażonych | Liczba nowych stad zakażonych | Liczba stad poddanych likwidacji | Odsetek stad zakażonych poddanych likwidacji | Odsetek stad objętych programem | Odsetek zakażonych stad Przewaga stad w okresie | Odsetek nowo zakażonych stad Częstotliwość występowania w stadach |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11 = (6/4) x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 882.761 | 882.761 | 381.040 | 4.927 | brak danych | brak danych | brak danych | 43,16 | 1,29 | brak danych |
Rok: 2005 Stan na dzień: 31 grudnia 2005
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | | | | | | | | WSKAŹNIKI |
| Region | Ogólna liczba stad | Ogólna liczba stad objętych programem | Liczba stad przebadanych | Liczba stad zakażonych | Liczba nowych stad zakażonych | Liczba stad poddanych likwidacji | Odsetek stad zakażonych poddanych likwidacji | Odsetek stad objętych programem | Odsetek zakażonych stad Przewaga stad w okresie | Odsetek nowo zakażonych stad Częstotliwość występowania w stadach |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11 = (6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 928.809 | 928.809 | 369.701 | 2.001 | brak danych | brak danych | brak danych | 39,80 | 0,54 | brak danych |
Rok: 2006 Stan na dzień: 31 grudnia 2006
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | | | | | | | | WSKAŹNIKI |
| Region | Ogólna liczba stad | Ogólna liczba stad objętych programem | Liczba stad przebadanych | Liczba stad zakażonych | Liczba nowych stad zakażonych | Liczba stad poddanych likwidacji | Odsetek stad zakażonych poddanych likwidacji | Odsetek stad objętych programem | Odsetek zakażonych stad Przewaga stad w okresie | Odsetek nowo zakażonych stad Częstotliwość występowania w stadach |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11 = (6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 909.544 | 654.572 | 600.196 | 4.247 | 1.880 | 3.357 | 62,47 | 91,69 | 0,71 | 0,31 |
Rok: 2007 Stan na dzień: 31 grudnia 2007
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | | | | | | | | WSKAŹNIKI |
| Region | Ogólna liczba stad | Ogólna liczba stad objętych programem | Liczba stad przebadanych | Liczba stad zakażonych | Liczba nowych stad zakażonych | Liczba stad poddanych likwidacji | Odsetek stad zakażonych poddanych likwidacji | Odsetek stad objętych programem | Odsetek zakażonych stad Przewaga stad w okresie | Odsetek nowo zakażonych stad Częstotliwość występowania w stadach |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 317.986 | 288.477 | 232.580 | 2.660 | 686 | 435 | 16,37 | 85,88 | 2,48 | 0,53 |
6.1.2. Dane dotyczące zwierząt (jedna tabela / jeden rok / jeden gatunek)
Rok: 2004 Stan na dzień: 31 grudnia
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | | | | | | Ubój | Wskaźniki |
| Region | Ogólna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zwierząt przebadanych | Liczba zwierząt przebadanych indywidualnie | Liczba zwierząt zakażonych | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem badań poddanych ubojowi lub zabitych | Ogólna liczba zwierząt poddanych ubojowi lub zabitych | Odsetek zwierząt objętych programem | Odsetek zwierząt z dodatnim wynikiem badań Częstotliwość występowania u zwierząt |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 5.650.399 | 1.867.864 | 1.867.864 | 1.853.395 | brak danych | brak danych | brak danych | 100 | brak danych |
Rok: 2005 Stan na dzień: 31 grudnia 2005
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | | | | | | Ubój | WSKAŹNIKI |
| Region | Ogólna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zwierząt przebadanych | Liczba zwierząt przebadanych indywidualnie | Liczba zwierząt zakażonych | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem badań poddanych ubojowi lub zabitych | Ogólna liczba zwierząt poddanych ubojowi lub zabitych | Odsetek zwierząt objętych programem | Odsetek zwierząt z dodatnim wynikiem badań Częstotliwość występowania u zwierząt |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 6.142.251 | 1.613.575 | 1.613.575 | 1.600.234 | 9.912 | Brak danych | Brak danych | 100 | 0,61 |
Rok: 2006 Stan na dzień: 31 grudnia 2006
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | | | | | | Ubój | WSKAŹNIKI |
| Region | Ogólna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zwierząt przebadanych | Liczba zwierząt przebadanych indywidualnie | Liczba zwierząt zakażonych | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem badań poddanych ubojowi lub zabitych | Ogólna liczba zwierząt poddanych ubojowi lub zabitych | Odsetek zwierząt objętych programem | Odsetek zwierząt z dodatnim wynikiem badań Częstotliwość występowania u zwierząt |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 6.065.644 | 3.195.927 | 2.705.608 | 2.705.608 | 21.972 | 18.429 | 20.648 | 84,66 | 0,81 |
Rok: 2007 Stan na dzień: 31 grudnia 2007
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | | | | | | Ubój | WSKAŹNIKI |
| Region | Ogólna liczba zwierząt | Liczba zwierząt do zbadania w ramach programu | Liczba zwierząt przebadanych | Liczba zwierząt przebadanych indywidualnie | Liczba zwierząt zakażonych | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem badań poddanych ubojowi lub zabitych | Ogólna liczba zwierząt poddanych ubojowi lub zabitych | Odsetek zwierząt objętych programem | Odsetek zwierząt z dodatnim wynikiem badań Częstotliwość występowania u zwierząt |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 3.410.645 | 2.020.789 | 1.748.855 | 1.748.855 | 13.526 | 12.062 | 18.582 | 87,70 | 1,61 |
6.2. Dane dotyczące nadzoru i testów laboratoryjnych
6.2.1. Dane rozwarstwione dotyczące nadzoru i testów laboratoryjnych (jedna tabela dla choroby/gatunku)
Rok: 2004 Stan na dzień: 31 grudnia 2004
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | Testy serologiczne | Testy mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy |
| Region | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 1.867.864 | brak danych | | | 137 | 53 |
Rok: 2005 Stan na dzień: 31 grudnia 2005
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | Testy serologiczne | Testy mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy |
| Region | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 1.613.575 | 9.912 | | | 26 | 20 |
Rok: 2006 Stan na dzień: 31 grudnia 2006
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | Testy serologiczne | Testy mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy |
| Region | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 3.083.481 | 22.226 | | | 33 | 32 |
Rok: 2007 Stan na dzień: 31 grudnia 2007
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | Testy serologiczne | Testy mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy |
| Region | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań | Liczba zbadanych próbek | Liczba próbek z wynikiem dodatnim badań |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 1.900.108 | 13.668 | 0 | 0 | 6 | 2 |
6.3. Dane dotyczące statusu stad pod koniec każdego roku
Rok: 2004 Stan na dzień: 31 grudnia 2004
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | Status stad i zwierząt objętych programem |
| Region | Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne |
| | | Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |
| | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 882.761 | 5.650.399 | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych | brak danych |
Rok: 2005 Stan na dzień: 31 grudnia 2005
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | Status stad i zwierząt objętych programem |
| Region | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne | Stado urzędowo wolne |
| | | Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | | |
| | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 928.809 | 6.142.251 | 0 | 0 | Brak danych | Brak danych | Brak danych | Brak danych | 5.800 | Brak danych | 858.185 | Brak danych | 12.775 | Brak danych |
Rok: 2006 Stan na dzień: 31 grudnia 2006
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | Status stad i zwierząt objętych programem |
| Region | Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne |
| | | Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |
| | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 600.196 | 2.705.608 | 0 | 0 | 2.855 | 78.250 | 306.464 | 1.492.317 | 443 | 6.057 | 0 | 0 | 290.434 | 1.232.689 |
Rok: 2007 Stan na dzień: 31 grudnia 2007
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | Status stad i zwierząt objętych programem |
| Region | Łączna liczba stad i zwierząt objętych programem | Status nieznany | Stado nie jest wolne lub nie jest urzędowo wolne | Stado wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Stado wolne | Stado urzędowo wolne |
| | | Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |
| | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 232.580 | 1.748.855 | 1 | 178 | 1.661 | 36.214 | 77.675 | 457.758 | 979 | 25.432 | 0 | 0 | 152.264 | 1.229.273 |
7. Cele do realizacji
7.1. Cele do osiągnięcia w odniesieniu do badań
Obecnie badania w kierunku enzootycznej białaczki bydła w Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadza się, badając próbkę krwi przy zastosowaniu testu immunoenzymatycznego (ELISA). Margines badań stanowi badanie pulowanych próbek mleka oraz test immunodyfuzji w żelu agarowym. Długofalowym celem jest uzyskanie znaczącej poprawy sytuacji epizootycznej w stadach bydła i przesunięcie punktu ciężkości z badań krwi na badanie mleka. Działanie takie znajdzie szerokie poparcie wśród właścicieli zwierząt oraz pozwoli na nieinwazyjne pobieranie próbek do badań.
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| Region | Rodzaj testu | Docelowa populacja | Rodzaj próby | Cel | Liczba planowanych testów |
| | | | | - stada posiadające status urzędowo wolnych od enzootycznej białaczki bydła | 885.276 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | ELISA | Żywe zwierzęta w stadach | krew lub mleko | - stada wymagające 1 badania do uzyskania statusu urzędowo wolnych | 249.208 |
| | | | | - stada wymagające 2 badań do uzyskania statusu urzędowo wolnych | 303.770 |
| | | | | - stada zakażone | 30.234 |
| OGÓŁEM: | 1.468.488 |
7.1.1. Cele do osiągnięcia poprzez badanie stad i zwierząt
Osiągnięcie przez stada statusu stad urzędowo wolnych od enzootycznej białaczki bydła w takiej liczbie lub procencie, które pozwolą na wystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Komisji Europejskiej o uznanie regionów za urzędowo wolne od tej choroby
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | | | | | | | | WSKAŹNIKI DOCELOWE |
| Region | Łączna liczba stad | Łączna liczba stad objętych programem | Przewidywana liczba stad do zbadania | Przewidywana liczba stad z wynikiem dodatnim badania | Przewidywana liczba nowych stad z wynikiem dodatnim badania | Przewidywana liczba stad do likwidacji | Przewidywany odsetek stad z dodatnim wynikiem badania do likwidacji | Przewidywany odsetek stad objętych programem | Odsetek stad z dodatnim wynikiem badania Spodziewany okres powszechnego występowania stad | Odsetek nowych stad z dodatnim wynikiem badania Częstotliwość występowania w stadach |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 = (7/5)x100 | 9 = (4/3)x100 | 10 = (5/4)x100 | 11 = (6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 293.121 | 260.862 | 232.668 | 942 | 285 | 650 | 59,74 | 94,49 | 0,82 | 0,18 |
7.1.2. Cele do osiągnięcia poprzez badanie zwierząt
Wykrycie, a następnie wyeliminowanie zwierząt zakażonych wirusem enzootycznej białaczki bydła. Celem tego działania jest zapobieżenie szerzeniu się choroby w stadach i w regionach oraz umożliwienie wszczęcia procedury uzyskania przez stada statusu stad urzędowo wolnych od enzootycznej białaczki bydła.
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
| | | | | | | Ubój | Wskaźniki docelowe |
| Region | Łączna liczba zwierząt | Liczba zwierząt objętych programem | Przewidywana liczba zwierząt do zbadania | Liczba zwierząt do zbadania indywidualnie | Przewidywana liczba zwierząt z wynikiem dodatnim badania | Liczba zwierząt z dodatnim wynikiem badania przeznaczona do uboju lub zabicia | Łączna liczba zwierząt do uboju | Przewidywany odsetek zwierząt objętych programem | Odsetek zwierząt z dodatnim wynikiem badania Częstotliwość występowania u zwierząt |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9=(4/3)x100 | 10=(6/4)x100 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 3.258.174 | 1.924.966 | 1.748.427 | 1.668.389 | 3.222 | 3.214 | 4.133 | 93,67 | 0,33 |
7.2. Cele kwalifikacji stad i zwierząt
Wyeliminowanie stad posiadających zawieszenie statusu stada urzędowo wolnego od enzootycznej białaczki bydła oraz osiągnięcie przez stada wolne od tej choroby (udokumentowany brak występowania choroby przy niepełnej procedurze dla uzyskania uznania) statusu stad urzędowo wolnych od enzootycznej białaczki bydła.
Choroba: Enzootyczna białaczka bydła Gatunek zwierząt: bydło
Region: Rzeczpospolita Polska
| | Cele w zakresie statusu stad i zwierząt objętych programem |
| Łączna liczba stad lub zwierząt objętych programem | Przewidywany nieznany status | Przewidywane niewolne lub urzędowo niewolne | Przewidywane wolne lub urzędowo wolne zawieszone | Przewidywane wolne | Przewidywane urzędowo wolne |
| Ostatni dodatni wynik badania | Ostatni ujemny wynik badania | |
| Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta | Stada | Zwierzęta |
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 232.668 | 1.748.427 | 0 | 0 | 556 | 15.649 | 12.774 | 126.531 | 2.163 | 34.957 | 0 | 0 | 217.205 | 1.571.163 |
8. Szczegółowa analiza kosztów programu
| Koszty | Wyszczególnienie | Liczba jednostek | Jednostkowy koszt w zł | Suma ogółem* w zł | Finansowanie wspólnotowe (tak/nie) |
| 1. Testy | | | | | |
| 1.1. Koszt analizy | Test: ELISA | 1.468.488 | 3,00 | 4.405.464 | TAK |
| | Test: | | | | |
| | Test: | | | | |
| | | | | | |
| 1.2. Koszt próbek | | 1.468.488 | 8,00 | 11.747.904 | TAK |
| | | | | | |
| 1.3. Inne koszty | - dojazd w celu pobrania próbek | 1.468.488 | 0,80 | 1.174.790,4 | TAK |
| | - jednorazowy przyrząd do pobrania krwi | 1.468.488 | 1,20 | 1.762.185,6 | TAK |
| 2. Szczepienie lub leczenie | | | | | |
| 2.1. Zakup szczepionki lub koszt leczenia | | | | | |
| | | | | | |
| 2.2. Koszt zastosowania | | | | | |
| | | | | | |
| 2.3. Koszt podania | | | | | |
| | | | | | |
| 2.4. Koszty kontroli | | | | | |
| | | | | | |
| 3. Ubój i unieszkodliwienie | | | | | |
| 3.1. Odszkodowanie za zwierzęta | | 3.222 | 2.200,00 | 7.088.400 | TAK |
| | | | | | |
| 3.2. Koszty transportu | | | | | |
| | | | | | |
| 3.3. Koszty unieszkodliwienia | | 10 | 527,00 | 5.270,00 | TAK |
| | | | | | |
| 3.4. Strata w przypadku uboju | | | | | |
| | | | | | |
| 3.5. Koszt obróbki produktów | | | | | |
| | | | | | |
| 4. Czyszczenie i odkażanie | | | | | |
5. Wynagrodzenia (pracownicy zatrudnieni wyłącznie na cele programu) | | | | | |
| | - rzeczoznawcy (praca lub dojazd) | 6.444 | 30,46 | 196.284,24 | TAK |
| 6. Towary konsumpcyjne i specjalny sprzęt | | | | | |
| | | | | | |
| 7. Inne koszty | | | | | |
| OGÓŁEM | 26.380.298,24 | |
* Są to szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości środków przewidzianych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej na rok 2009.
ZAŁĄCZNIK Nr 3
PROGRAM ZWALCZANIA GĄBCZASTEJ ENCEFALOPATII BYDŁA
(BOVINE SPONGIFORM ENCEPHALOPATHY - BSE)
1. Identyfikacja programu
Państwo członkowskie: Rzeczpospolita Polska
Choroba: Gąbczasta encefalopatia bydła (Bovine Spongiform Encephalopathy-BSE)
2. Opis programu
Celem realizacji programu jest wykrycie każdego przypadku gąbczastej encefalopatii bydła, zwanej dalej "BSE", w populacji bydła w Rzeczypospolitej Polskiej. Wykrywanie jest pierwszym krokiem zapobiegającym przedostaniu się czynnika przenośnych gąbczastych encefalopatii (TSE) do łańcucha pokarmowego ludzi i zwierząt.
Środki zapobiegawcze oraz zwalczanie polega na usuwaniu zwierząt ze stad, w których stwierdzono przypadki BSE, zabiciu kohorty oraz potomstwa, aktywnym nadzorze nad grupą bydła powyżej 30. miesiąca życia przeznaczonego do uboju w celu spożycia przez ludzi, innych grup ryzyka bydła powyżej 24. miesiąca życia oraz bydła padłego, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiającym zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (Dz. Urz. WE L 147 z 31.05.2001, str.1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 32, str. 289, z późn. zm.).
3. Opis sytuacji epidemiologicznej BSE
Regularny monitoring BSE, zgodny z wymaganiami Unii Europejskiej, rozpoczął się w listopadzie 2001 r. W pierwszych dwóch miesiącach monitoringu zbadano 30.309 sztuk bydła. Odpowiednio w 2002 r. zostało zbadanych 286.592, w 2003 r. - 455.413, w 2004 r. - 481.116, w 2005 r. - 515.976, w 2006 r. - 594.121, a w 2007 r. 603.803 sztuki bydła.
Dane z podziałem na grupy objęte monitoringiem są przedstawione w tabeli 1.1.
Tabela 1.1.
| Okres | Ubój bydła powyżej 30. mies. życia | Bydło poddane ubojowi z konieczności powyżej 24. mies. życia | Bydło poddane ubojowi sanitarnemu powyżej 24. mies. życia | Bydło padłe powyżej 24. mies. Życia | Bydło podejrzane o chorobę | Ogółem |
| 2001 XI - XII | 29.882 | 347 | 0 | 80 | 0 | 30.309 |
| 2002 I - XII | 278.709 | 4.709 | 1.183 | 1.944 | 47 | 286.592 |
| 2003 I - XII | 428.452 | 9.401 | 2.757 | 14.715 | 88 | 455.413 |
| 2004 I - XII | 445.198 | 9.259 | 2.134 | 24.449 | 76 | 481.116 |
| 2005 I - XII | 472.028 | 10.495 | 648 | 32.552 | 253 | 515.976 |
| 2006 I - XII | 540.148 | 10.035 | 382 | 43.328 | 228 | 594.121 |
| 2007 I - XII | 546.303 | 9.522 | 188 | 47.696 | 94 | 603.803 |
Pierwszy przypadek BSE wykryto w drugim roku prowadzenia monitoringu (w 2002 r.). W tym też roku wykryto 4 przypadki BSE. W 2003 r. wykryto dalszych 5 przypadków, w 2004 r. obserwowano dalszy wzrost tej liczby; do końca 2004 r. wykryto 11 przypadków BSE. W 2005 r. wykryto ogółem 20 przypadków BSE, co stanowi największa roczną liczbę przypadków w Polsce. W 2006 r. wykryto ogółem 10 przypadków, a w 2007 r. wykryto 9 przypadków.
Zestawienie występowania przypadków BSE z podziałem na lata oraz województwa przedstawia tabela 1.2.
Tabela 1.2.
Największą liczbę przypadków wykryto w ramach tzw. "aktywnego nadzoru" w grupie zdrowego bydła kierowanego do uboju. W ramach "nadzoru pasywnego" wykryto zaledwie kilka przypadków BSE. Poszczególne grupy, w których stwierdzono przypadki BSE, przedstawia tabela 1.3.
Tabela 1.3.
| Rok | Liczba przypadków BSE | Poddane ubojowi jako zdrowe | Poddane ubojowi z konieczności | Z objawami klinicznymi | Padłe | Kohorta |
| 2002 | 4 | 3 | | 1 | | |
| 2003 | 5 | 4 | | 1 | | |
| 2004 | 11 | 8 | 2 | | 1 | |
| 2005 | 20 | 16 | | 1 | 2 | 1 |
| 2006 | 10 | 7 | 0 | 0 | 3 | 0 |
| 2007 | 9 | 6 | 1 | 0 | 2 | 0 |
| Suma | 59 | 44 | 3 | 3 | 8 | 1 |
Wszystkie sztuki bydła, u których wykryto BSE, były polskiego pochodzenia. Dochodzenia epizootyczne prowadzone w celu wyjaśnienia dróg zakażeń wskazywały, iż najbardziej prawdopodobną drogą było zakażenie przez spożycie paszy zawierającej białko pochodzące od ssaków lub preparatów mleko zastępczych zawierających tłuszcz zwierzęcy.
W ostatnich 4 latach sytuacja w zakresie BSE stale podlegała zmianom, przy utrzymującej się przez pewien okres (2002-2005) tendencji wzrostowej. Wprowadzenie programu monitoringu, zgodnego z wytycznymi Unii Europejskiej, pozwoliło na wykrycie zwierząt zakażonych. Od 2002 r. występował wzrost liczby tych przypadków, co przedstawia się następująco w latach:
1) 2002 - 2003 wzrost wynosił 25 %;
2) 2003 - 2004 wzrost wynosił 120 %;
3) 2004 - 2005 wzrost wynosił 82 %.
W 2006 r. zaznaczyła się pierwsza tendencja spadkowa, liczba zakażeń BSE osiągnęła poziom niższy niż w 2004 r.
Liczbę przypadków BSE w latach 2002 - 2007 odzwierciedlającą tendencję wzrostową lub spadkową ilustruje wykres 2.1.
Wykres 2.1.
Biorąc pod uwagę wiek krów, u których stwierdzono BSE, można zauważyć, że najwyższą liczbę przypadków zaobserwowano u bydła urodzonego od 1994 r. do 2000 r. Najwyższy odsetek zakażeń dotyczy zwierząt urodzonych w 1996 i 1997 r. Najliczniej zakażoną grupę stanowi bydło mające od 5 do 9 lat życia.
Zestawienie ilości przypadków w odniesieniu do roku urodzenia przedstawia tabela 1.4. oraz wykres 2.2.
Tabela 1.4.
| Rok urodzenia | Przypadki |
| 1990 | 1 |
| 1991 | 0 |
| 1992 | 3 |
| 1993 | 2 |
| 1994 | 4 |
| 1995 | 6 |
| 1996 | 11 |
| 1997 | 8 |
| 1998 | 5 |
| 1999 | 7 |
| 2000 | 6 |
| 2001 | 3 |
| 2002 | 0 |
| 2003 | 2 |
| 2004 | 1 |
| SUMA: | 59 |
Wykres 2.2.
Zestawienie ilości przypadków w odniesieniu do wieku zwierząt przedstawia tabela 1.5. oraz wykres 2.3.
Tabela 1.5.
| Wiek | Liczba sztuk |
| 2 | 1 |
| 3 | 1 |
| 4 | 2 |
| 5 | 7 |
| 6 | 6 |
| 7 | 9 |
| 8 | 10 |
| 9 | 8 |
| 10 | 2 |
| 11 | 3 |
| 12 | 6 |
| 13 | 3 |
| 14 | 1 |
| SUMA | 59 |
Wykres 2.3.
4. Środki przewidziane w programie
| [x] kontrola | | [x] zwalczanie |
| | [x] badanie | [x] badanie |
| | [ ] ubój zwierząt chorych | [ ] ubój zwierząt chorych |
| | [x] zabijanie zwierząt chorych | [x] zabijanie zwierząt chorych |
| | [ ] szczepienie | [x] rozszerzenie zabijania lub ubojów |
| | [ ] leczenie | [x] niszczenie produktów |
| | [x] niszczenie produktów | |
| [x] monitorowanie lub nadzór | |
| [ ] inne środki (wymienić) | |
4.1. Władza centralna odpowiedzialna za nadzór i koordynację w województwach, na obszarze których będzie realizowany program
Organy Inspekcji Weterynaryjnej szczebla powiatowego i wojewódzkiego będą odpowiedzialne za realizację programu.
Zgodnie z art. 57 ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, organ szczebla centralnego - Główny Lekarz Weterynarii nadzoruje realizację programu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt.
Ponadto, w przypadku programu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, Główny Lekarz Weterynarii informuje Komisję Europejską o postępach w jego realizacji zgodnie z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
4.2. Opis i określenie obszarów geograficznych i administracyjnych, na terenie których będzie realizowany program
Program monitorowania i zwalczania (BSE) będzie realizowany na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Na obszarze tym funkcjonuje 16 organów Inspekcji Weterynaryjnej szczebla wojewódzkiego (wojewódzcy lekarze weterynarii) oraz 308 organów Inspekcji Weterynaryjnej szczebla powiatowego (powiatowi lekarze weterynarii).
Podział na województwa ilustruje rys. 4.2.1.
Rys. 4.2.1. - Rzeczypospolita Polska - podział na województwa.
4.3. Regulacje prawne dotyczące rejestracji gospodarstw
Gospodarstwa w Rzeczypospolitej Polskiej są rejestrowane w Centralnej Bazie Danych prowadzonej przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Kwestię tę regulują poniższe przepisy:
1) ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności;
2) ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt;
3) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
Wymienione powyżej akty prawne określają szczegółowe zasady dotyczące identyfikacji i rejestracji zwierząt, gospodarstw oraz osób zajmujących się utrzymywaniem zwierząt gospodarskich.
4.4. Regulacje prawne dotyczące identyfikacji i rejestracji zwierząt
Identyfikacja i rejestracja bydła w Polsce są prowadzone zgodnie z następującymi przepisami:
1) ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt;
2) rozporządzeniem (WE) nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 lipca 2000 r. ustanawiające system identyfikacji i rejestracji bydła i dotyczące etykietowania wołowiny i produktów z wołowiny oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 820/97 (Dz. Urz. WE L 204 z 11.08.2000, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 30, str. 248);
3) rozporządzeniem Komisji (WE) nr 911/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie kolczyków, paszportów i rejestrów gospodarstw (Dz. Urz. WE L 163 z 30.04.2004, str. 65, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 46, str. 242);
4) rozporządzeniem Komisji (WE) nr 494/98 z dnia 27 lutego 1998 r. ustanawiające szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 820/97 w odniesieniu do minimalnych sankcji administracyjnych w ramach systemu identyfikacji i rejestracji bydła (Dz. Urz. WE L 60 z 28.02.1998, str. 78; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 46, str. 12);
5) rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2005r. w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz (Dz. U. Nr 151, poz. 1268, z późn. zm.);
6) rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie wzoru paszportu bydła (Dz. U. Nr 112, poz. 772);
7) rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 listopada 2007 r. w sprawie sposobu oznakowania bydła, owiec i kóz oraz świń, określenia wzorów znaków identyfikacyjnych oraz wymagań i warunków technicznych kolczyków dla zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 220, poz. 1635);
8) rozporządzeniem Komisji (WE) nr 499/2004 z dnia 17 marca 2004 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1082/2003/WE w zakresie terminu i wzoru sprawozdań w sektorze bydła (Dz. Urz. WE L 80 z 18.03.2004, str. 24; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 43, str. 226).
Bydło w Rzeczypospolitej Polskiej podlega obowiązkowi oznakowania za pomocą pary kolczyków oraz podlega rejestracji w Centralnej Bazie Danych. Każdy kolczyk zawiera indywidualny numer rejestracyjny zwierzęcia oraz zakodowane inne dodatkowe informacje. Posiadacz bydła ma obowiązek zakolczykować nowo narodzone cielę niezwłocznie po urodzeniu i przesłać zgłoszenie o urodzeniu do Centralnej Bazy Danych. Na wykonanie tych czynności posiadacz ma 7 dni.
Wszystkie sztuki bydła są zaopatrzone w paszporty, które towarzyszą zwierzętom od urodzenia do śmierci. Wszystkie zdarzenia, w tym przemieszczenie z gospodarstwa do gospodarstwa, rzeźni, zakładu przetwórczego i padnięcie, są zgłaszane do Centralnej Bazy Danych.
Gospodarstwa są zarejestrowane w Centralnej Bazie Danych i każde z nich posiada indywidualny numer siedziby stada. W każdym gospodarstwie posiadacz bydła prowadzi rejestr stada. Wszystkie sztuki bydła znajdujące się w gospodarstwie są wpisane do tego rejestru. Rejestr zawiera następujące informacje: daty urodzeń, zakupów, sprzedaży i padnięć bydła.
Informacje o wszystkich zdarzeniach są także przekazywane do Centralnej Bazy Danych.
Wszystkie wyżej wymienione środki są ustanowione zgodnie z zasadami określonymi w przepisach UE, nie tylko ze względu na identyfikację i rejestrację zwierząt, ale także ochronę zdrowia zwierząt. Istniejący system, w przypadku wystąpienia choroby zakaźnej, może zostać użyty do śledzenia przemieszczeń zwierząt.
4.5. Regulacje prawne dotyczące obowiązku zgłaszania BSE
W Rzeczypospolitej Polskiej BSE jest chorobą podlegającą obowiązkowi zgłaszania. Obowiązek ten wynika bezpośrednio z następujących przepisów:
1) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiającego zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (Dz. Urz. WE L 147 z 31.05.2001, str.1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 32, str. 289, z późn. zm.);
2) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
Nie naruszając prawa wspólnotowego, w ww. ustawie określono obowiązek zgłaszania podejrzenia wystąpienia chorób zakaźnych zwierząt, w tym BSE.
Nie przewiduje się kar za zgłoszenie, w wyniku którego nie zostanie potwierdzona choroba. Osoba zgłaszająca podejrzenie wystąpienia choroby nie ponosi kosztów w przypadku, gdy podejrzenie to nie potwierdzi się.
4.6. Regulacje prawne stanowiące podstawę wypłaty odszkodowań dla posiadaczy zwierząt zabitych w związku z kontrolą i zwalczaniem BSE
Obecnie obowiązujące akty prawne stanowiące podstawę do uzyskania odszkodowania za zabite bydło:
1) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiające zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii;
2) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
4.7. Regulacje prawne stanowiące podstawę do przeprowadzania badań kontrolnych
Monitorowanie BSE odbywa się zgodnie z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiającego zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii, a w szczególności z art. 6 oraz załącznikiem III, rozdział A tego rozporządzenia oraz zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. Nr 282, poz. 2813, z późn. zm.).
4.7.1. Regulacje prawne dotyczące kontroli występowania choroby i przeprowadzanych testów
Szacunkową liczbę testów, którą należy wykonać w ramach realizacji programu monitoringu bydła, zawarto w poniższej tabeli:
| | szacunkowa liczba testów |
| Zwierzęta określone w załączniku III, w rozdziale A w części I w pkt 2.1, pkt 3 oraz pkt 4 rozporządzenia (WE) nr 999/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady | 58.850 |
| Zwierzęta określone w załączniku III, w rozdziale A w części I w pkt 2.2 rozporządzenia (WE) nr 999/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady | 600.000 |
| Inne: zwierzęta podejrzane o BSE | 60 |
| Suma testów: | 658.910 |
4.8. Regulacje prawne stanowiące podstawę do zwalczania BSE
4.8.1. Środki podejmowane w przypadku stwierdzenia BSE
Działania urzędowych lekarzy weterynarii związane z wystąpieniem przypadku BSE na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej regulują następujące przepisy:
1) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiające zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii;
2) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
W przypadku otrzymania wyniku dodatniego badania na BSE, w zależności od sytuacji, są podejmowane w szczególności następujące środki:
1) wszystkie części tuszy zakażonego zwierzęcia są unieszkodliwiane;
2) wszystkie części tuszy zwierząt sąsiadujących z zakażoną tuszą na linii ubojowej (co najmniej jedna tusza przed i dwie tusze po) są unieszkodliwiane;
3) jest prowadzone dochodzenie epizootyczne.
Dochodzenie epizootyczne ma na celu:
1) określić liczbę i zidentyfikować wszystkie sztuki przeżuwaczy w gospodarstwie pochodzenia zakażonego zwierzęcia;
2) ustalić historię krów i miejsce pobytu potomstwa chorej krowy;
3) ustalić kohortę dla tego przypadku;
4) ustalić możliwą drogę przeniesienia choroby;
5) ustalić inne zwierzęta, zarówno przebywające w gospodarstwie, w którym stwierdzono chorobę, jak i przebywające w innych gospodarstwach, które mogły mieć kontakt z tym samym źródłem zakażenia co chora krowa;
6) ustalić przemieszczenia potencjalnie zakażonej paszy lub innych czynników mogących być przyczyną zakażenia w tym lub innym gospodarstwie.
Wszystkie zwierzęta, które zostały w trakcie dochodzenia uznane za potencjalnie zakażone, podlegają zabiciu, a produkty z nich pozyskane poddaje się unieszkodliwieniu.
Sposób postępowania organów Inspekcji Weterynaryjnej szczegółowo reguluje Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii nr giwz.VI.401/BSE - 60/05 z dnia 31 sierpnia 2005 r. w sprawie postępowania przy zgłaszaniu i zwalczaniu gąbczastej encefalopatii bydła - BSE.
4.8.2. Regulacje prawne dotyczące zwalczania ogniska BSE
Szacunkową liczbę testów, którą należy wykonać u zwierząt zabitych w ramach zwalczania ognisk BSE, zawarto w poniższej tabeli:
| | szacunkowa liczba testów |
| Zwierzęta, które należy zabić zgodnie z załącznikiem VII rozdział A pkt 2.1 do rozporządzenia (WE) nr 999/2001 | 120 |
5. Koszty
5.1. Analiza kosztów
Analiza kosztów zakłada monitorowanie choroby przy zastosowaniu szybkich testów, o których mowa w załączniku X do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiającego zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii. Szybkie testy są przeprowadzane w Rzeczypospolitej Polskiej przez 5 pracowni szybkiej diagnostyki TSE. W przypadku uzyskania nieujemnego wyniku próbka, z badania której uzyskano taki wynik, jest przesyłana do Krajowego Laboratorium Referencyjnego. Laboratorium to wykonuje badania rozstrzygające, z użyciem metod wymienionych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001, w załączniku X, w rozdziale C, w pkt 3.1, w lit. a - czyli odpowiednio:
1) histopatologicznej (histopathology);
2) immunocytochemicznej (immunocytochemistry);
3) immunoblotingowej (immuno-blotting) lub
4) przy zastosowaniu mikroskopu elektronowego w celu stwierdzenia obecności charakterystycznych fibrylli (demonstration of characteristic fibrils by electron microscopy).
W styczniu 2008 r. populacja bydła w Rzeczypospolitej Polskiej wynosiła 6.394.782 sztuki. Struktura populacji bydła w ostatnich kilku latach podlegała niewielkim zmianom, co pozwala przypuszczać, że również w najbliższym czasie nie będą one gwałtownie następować.
Analizując liczbę bydła zbadanego w ostatnich latach, widać stopniowy, ale stały wzrost. Wzrost tej liczby w latach:
1) 2003 - 2004 wyniósł 5,6 %;
2) 2004 - 2005 wyniósł 7,2 %;
3) 2005 - 2006 wyniósł 15,1 %;
4) 2006 - 2007 wyniósł 1,5 %.
Jednakże, biorąc pod uwagę utrzymujący się wysoki popyt na mięso wołowe na rynkach państw członkowskich Unii Europejskiej oraz państw trzecich i związany z tym wzrost zapotrzebowania sektora przetwórczego na mięso wołowe, należy się spodziewać, że liczba bydła przewidzianego do badania w kierunku BSE w 2009 r. będzie odpowiednio większa niż w 2007 i 2008 r.
Przewiduje się, iż w 2009 r. zostanie zbadanych w kierunku BSE 659.110 sztuk bydła. W 91 % będzie to bydło poddane normalnemu ubojowi, mające powyżej 30. miesiąca życia. Pozostałe 9 % będzie stanowić bydło powyżej 24. miesiąca życia poddane ubojowi z konieczności, bydło padłe oraz wszystkie zwierzęta podejrzane i kohorta, niezależnie od wieku.
Dla osiągnięcia zakładanej wielkości badań jest konieczne zakupienie większej liczby testów niż wskazuje liczba bydła przewidzianego do badań. Przyczyną tego jest fakt, iż testy ELISA - wykorzystywane w badaniach jako tzw. szybkie testy - posiadają oznaczenia, które w rutynowym badaniu służą jako tzw. próby kontrolne i nie mogą być wykorzystane bezpośrednio do prowadzenia efektywnego oznaczenia na BSE. Szacuje się, iż z tego powodu jest konieczny zakup testów większy o ok.13% od zakładanej liczby badań. W tym celu należy zakupić 744.704 testów.
Ogólne oszacowanie kosztów programu monitoringu BSE na 2009 r. przewiduje wielkość wydatków na poziomie 14.894.080 zł, co przy przeliczeniu 1 euro = 3,59 zł, stanowi równowartość 4.148.769 euro. Do tego należy dodać koszt odszkodowań za bydło przyznawanych zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, który szacunkowo wyniesie 360.000 zł, co da 100.278 euro. Całkowity szacunkowy koszt programu wynosi 15.254.080 zł.
W okresie przygotowania kalkulacji koszt jednego testu wynosił około 20 zł, co stanowiło równowartość 5,57 euro.
5.2. Szczegółowa analiza kosztów programu
| Przeznaczenie kosztów | Szczegóły | Liczba jednostek | Koszt jednostkowy w zł | Ogółem kwota w zł * | Finansowanie przez Wspólnotę (tak/nie) |
| 1. | Testy na BSE(1) |
| 1.1. | Szybkie testy | Test:(2) | 744.704 | 20 | 14.894.080 | TAK |
| 2. | Testy na trzęsawkę owiec | | | | |
| 2.1. | | Test: | N/A | | | NIE |
| 3. | Badania odróżniające |
| 3.1. | Wstępne badania molekularne | Test: | N/A | | | NIE |
| 4. | Określanie genotypów |
| 4.1. | Określenie genotypu zwierząt w ramach środków ustanowionych w rozporządzeniu (WE) nr 999/2001 | Metoda: | N/A | | | NIE |
| 4.2. | Określenie genotypu zwierząt w ramach programu hodowlanego ustanowionego zgodnie z decyzją Komisji 2003/100/WE | Metoda: | N/A | | | NIE |
| 5. | Obowiązkowy ubój zwierząt |
| 5.1. | Odszkodowanie za bydło, które należy zabić zgodnie z załącznikiem VII rozdział A pkt 2.1 do rozporządzenia (WE) nr 999/2001 | | 120 | 3.000 | 360.000 | TAK |
| 5.2. | Odszkodowanie za owce i kozy, które należy poddać ubojowi zgodnie z załącznikiem VII rozdział A pkt 2.3 do rozporządzenia (WE) nr 999/2001 | | N/A | | | |
| | Ogółem w zł: | 15.254.080 | |
Kwota 15.254.080 zł w przeliczeniu na euro wynosi 4.249.047 euro.
(1) Określone w pkt 4.7.1.
(2) Dowolny spośród szybkich testów wymienionych w załączniku X do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiającego zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii w odniesieniu do bydła - Prionics Check LIA, TeSeE Test, IDEX;
* Są to szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości wydatków przewidzianych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej na rok 2009.
ZAŁĄCZNIK Nr 4
PROGRAM ZWALCZANIA WŚCIEKLIZNY (RABIES)
1. Identyfikacja programu
Państwo członkowskie: Rzeczpospolita Polska
Choroba: Wścieklizna (Rabies)
2. Dane historyczne dotyczące sytuacji epizootycznej w zakresie wścieklizny
W okresie międzywojennym i w pierwszych latach po II wojnie światowej, głównym nosicielem wścieklizny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej były psy. Wprowadzenie w 1949 r. obowiązkowego szczepienia psów przeciwko wściekliźnie, pozwoliło na opanowanie problemu występowania choroby w Polsce. Liczba przypadków wścieklizny wśród zwierząt obniżyła się z ponad 3.600 w 1946 r. do 73 przypadków w 1956 r. Problem wścieklizny ponownie pojawił się, kiedy zaczęto rejestrować coraz więcej przypadków tej choroby w środowisku zwierząt wolno żyjących. W latach 1946 - 1956 zgłaszano rocznie od 1 do 6 przypadków wścieklizny wśród zwierząt dzikich. W 1956 i 1957 r. nie zanotowano żadnego przypadku wścieklizny u zwierząt dzikich. W latach następnych zauważalny był wzrost zachorowań wśród zwierząt dzikich, a w szczególności u lisów. Pod koniec lat siedemdziesiątych zachorowania u zwierząt dzikich przekraczały liczbę zachorowań u zwierząt domowych.
W 1990 r. w Rzeczypospolitej Polskiej stwierdzono 2.045 przypadków wścieklizny, w tym 1.668 przypadków wśród zwierząt dzikich (1.374 przypadki u lisów). Najwięcej przypadków wścieklizny zanotowano w woj. poznańskim (157), opolskim (139), koszalińskim (133), szczecińskim (130), bydgoskim (123), słupskim (103). Nie notowano ich w woj. bialsko-podlaskim, a pojedyncze przypadki odnotowano w woj. lubelskim, łomżyńskim, łódzkim, przemyskim.
W 1991 r. stwierdzono 2.287 przypadków wścieklizny, w tym 1.864 u zwierząt dzikich, z czego 1.513 przypadków u lisów. Wścieklizny nie odnotowano w woj. lubelskim, a pojedyncze przypadki wystąpiły w woj. przemyskim, łódzkim, łomżyńskim, krośnieńskim.
W 1992 r. stwierdzono 3.084 przypadki wścieklizny, w tym u zwierząt dzikich 2.549, z czego 2.079 u lisów.
Z uwagi na rozprzestrzenianie się wścieklizny, w 1993 r. rozpoczęto akcję doustnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie.
W 1993 r. stwierdzono 2.648 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym 2.166 u zwierząt dzikich, z czego 1.803 u lisów.
W 1994 r. stwierdzono 2.238 przypadków wścieklizny u zwierząt, w tym u zwierząt dzikich 1.788, z czego 1.506 u lisów.
W 1995 r. stwierdzono 1.973 przypadki u zwierząt, w tym 1.528 u zwierząt dzikich, z czego 1.280 u lisów.
W 1996 r. stwierdzono 2.527 przypadków u zwierząt, w tym 2.064 u zwierząt dzikich, z czego 1.779 u lisów.
W 1997 r. stwierdzono 1.494 przypadki u zwierząt, w tym 1.239 u zwierząt dzikich, z czego 1.091 u lisów.
Efektem nieustającego przeprowadzania szczepień w zachodniej części Polski był spadek ilości przypadków wścieklizny, a zwłaszcza bardziej zadawalający fakt braku jej występowania od dłuższego czasu w województwach: zachodniopomorskim, lubuskim i dolnośląskim.
W 1998 r. stwierdzono 1.329 przypadków u zwierząt, w tym 1.120 u zwierząt dzikich, z czego 927 u lisów.
W 1999 r. stwierdzono 1.148 przypadków u zwierząt, w tym 721 u lisów.
W 2000 r. stwierdzono 2.224 przypadki u zwierząt, w tym u lisów 1.583, a w 2001 r. stwierdzono 2.964 przypadki u zwierząt, w tym u lisów 2.224.
W trakcie przeprowadzanych akcji szczepień zaobserwowano "przemieszczanie się" wścieklizny na obszary wschodniej Rzeczypospolitej Polskiej, czyli obszary nieobjęte do tej pory szczepieniami oraz występowanie pojedynczych przypadków wścieklizny na terenach przygranicznych z Republiką Czeską.
W 2002 r. liczba przypadków wścieklizny u zwierząt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyniosła 1.119, z czego 1.038 przypadków zanotowano u zwierząt dzikich, w tym 884 u lisów. W ciągu roku 2002 największą liczbę przypadków wścieklizny zanotowano w województwie wielkopolskim - 339 przypadków, jednak, jak wykazują dane za lata 2003-2007, liczba przypadków wścieklizny na terytorium państwa uległa znacznemu zmniejszeniu (załączniki nr 1 - 6 do programu).
Obecnie największym problemem jest obszar północno-wschodniej i wschodniej Rzeczypospolitej Polskiej. Związane to jest z "przechodzeniem" wścieklizny z terenów Ukrainy oraz Federacji Rosyjskiej (obwód kaliningradzki) na terytorium naszego państwa.
W związku z tak gwałtownie narastającym problemem wścieklizny wśród zwierząt dzikich, na przełomie 1991/1992 r. opracowano założenia do programu zwalczania wścieklizny w Rzeczypospolitej Polskiej.
W pierwszym etapie wykładanie szczepionki miało objąć teren w pasie przygranicznym z Niemcami (Szczecin, Gorzów Wlkp., Zielona Góra, Jelenia Góra, Wałbrzych, Legnica, Opole, Wrocław, Poznań, Piła, Leszno, Koszalin), gdzie wścieklizna u lisów wystąpiła endemicznie i stwierdzano najczęściej przypadki tej choroby. Zaproponowano wykładanie szczepionki 2 razy w roku - wiosną i jesienią - po 16 dawek (przynęt) na km2. Wykładanie szczepionki miało być przeprowadzane ręcznie. Stopniowo akcja miała być rozszerzana o kolejne województwa w kierunku wschodnim. Wraz z wykładaniem szczepionki miała być prowadzona kontrola szczepień określająca wskaźnik przyjęcia szczepionki przez lisy oraz wskaźnik nabytej odporności.
Jednak w 1992 r. zmieniono sposób rozrzucania szczepionki z ręcznego na wyrzucanie z samolotów, a liczbę województw objętych szczepieniem zmieniono z 12 do 6. Zrezygnowano z następujących województw: opolskiego, wrocławskiego, leszczyńskiego, pilskiego, poznańskiego, koszalińskiego. Ostatecznie Rzeczpospolita Polska rozpoczęła program szczepień lisów przeciwko wściekliźnie w 1993 r.
W 1994 r. obszar szczepień został powiększony o 6 województw (koszalińskie, słupskie, pilskie, katowickie, bielsko-bialskie, skierniewickie).
W 1995 r. obszar szczepień został powiększony o 10 województw (gdańskie, bydgoskie, konińskie, leszczyńskie, poznańskie, kaliskie, wrocławskie, opolskie, częstochowskie, warszawskie).
W 1996 r. obszar szczepień został powiększony o 4 województwa (krośnieńskie, nowosądeckie, elbląskie, piotrkowskie).
W 1997 r. obszar szczepień został powiększony o 1 województwo (krakowskie).
W 1998 r. obszar szczepień został powiększony o 5 województw (tarnowskie, sieradzkie, radomskie, łódzkie, lubelskie -1 gmina).
W 1999 r. zmieniony został podział administracyjny państwa z 49 województw na 16 województw i wówczas szczepieniami objęto całkowicie województwa: dolnośląskie, lubuskie, zachodniopomorskie, wielkopolskie, śląskie, pomorskie, opolskie, małopolskie, natomiast częściowo woj.: kujawsko-pomorskie, lubelskie, łódzkie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, podkarpackie. Natomiast w woj. podlaskim i świętokrzyskim nie prowadzono szczepień.
W 2000 r. obszar szczepień nie uległ zmianie. W wyniku gwałtownego wzrostu zachorowań zwierząt na wściekliznę na terenach, gdzie nie prowadzono szczepień lisów przeciwko wściekliźnie oraz na granicy "obszaru szczepionego" z "obszarem nieszczepionym", w 2001 r. wprowadzono zmodernizowany program szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie. W akcji wiosennej zrezygnowano ze szczepień na terytorium zachodniej części Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie od dłuższego czasu nie odnotowywano przypadków wścieklizny u zwierząt. Obszar objęty szczepieniami to:
1) powiat wałecki w woj. zachodniopomorskim;
2) powiat dzierżoniowski, ząbkowicki i kłodzki w woj. dolnośląskim;
3) woj. pomorskie, z wyjątkiem powiatów: słupskiego, lęborskiego i bytowskiego;
4) woj. warmińsko-mazurskie, kujawsko-pomorskie, wielkopolskie, małopolskie, opolskie, śląskie, łódzkie, świętokrzyskie;
5) powiaty: warszawski zachodni, gostyński, sochaczewski, żyrardowski, grodziski, pruszkowski, piaseczyński, grójecki, białobrzeski, przysuski, radomski, szydłowiecki, zwoleński, lipski, kozienicki, sierpecki, płoński, nowodworski, ciechanowski, mławski, żuromiński, przasnyski, ostrołęcki, makowski, legionowski i pułtuski w woj. mazowieckim;
6) gmina Janowiec i część gminy Puławy w woj. lubelskim;
7) powiaty: bieszczadzki, brzozowski, dębicki, jasielski, kolbuszowski, krośnieński, łańcucki, mielecki, ropczycki, rzeszowski, sanocki, strzyżowski i tarnobrzeski w całości oraz powiat jarosławski, leżajski, niżański, przemyski, przeworski i stalowowolski w części na południe od linii rzeki San w woj. podkarpackim.
Natomiast w akcji jesiennej 2001 r. szczepieniami objęto większość terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, poza województwem podlaskim, częścią województw lubelskiego i podkarpackiego.
Od 2002 r. akcja szczepień obejmuje całe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Wyniki badań monitoringowych akcji szczepień
| Akcje szczepień | Obecność TC (%) | RFFIT (%) | Różnicowanie szczepów wirusa |
| jesień 1998 r. | 67,7 | 68,0 | 0 |
| wiosna 1999 r. | 64,3 | 66,7 | 0 |
| jesień 1999 r. | 64,4 | 82,9 | 0 |
| wiosna 2000 r. | 55,3 | 75,3 | 0 |
| jesień 2000 r. | 64,4 | 81,7 | 0 |
| wiosna i jesień 2001 r. | 52,4 | 62,1 | 0 |
| wiosna i jesień 2002 r. | 66,7 | 72,9 | 0 |
| wiosna i jesień 2003 r. | 78,4 | 92,6 | 0 |
| wiosna i jesień 2004 r. | 82,5 | 94,0 | 0 |
| wiosna i jesień 2005 r. | 85,56 | 83,6 | 0 |
| wiosna i jesień 2006 r. | 87,17 | 82,12 | 43 |
| wiosna i jesień 2007 r.* | 84,06 | 81,02 | 42 |
* na podstawie wstępnych wyników badań
3. Opis programu:
Zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, wścieklizna należy do chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (załącznik nr 2 do ustawy).
Lisy wolno żyjące na obszarach określonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa, zgodnie z art. 56 ww. ustawy, podlegają obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu przeciwko wściekliźnie.
Na podstawie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie (Dz. U. Nr 142, poz. 1509), szczepienia ochronne lisów wolno żyjących przeprowadza wojewódzki lekarz weterynarii. Zgodnie z ww. rozporządzeniem szczepionka jest rozrzucana z samolotu lub wykładana ręcznie dwa razy w roku kalendarzowym na obszarach lasów oraz we wszystkich miejscach bytowania lisów wolno żyjących. Szczepionka może być podana raz w roku, jeżeli na terenie województwa i na terenach województw graniczących z tym województwem nie stwierdzono przypadków wystąpienia wścieklizny w okresie dwóch kolejnych lat. Natomiast, szczepień ochronnych nie przeprowadza się, jeżeli na terenie województwa i na terenach województw graniczących z tym województwem nie stwierdzono wścieklizny w okresie trzech kolejnych lat.
Liczba dawek szczepionki zależy od stopnia zalesienia i ukształtowania terenu, populacji zwierząt dzikich oraz przyjętego sposobu podania szczepionki, ale nie powinna być mniejsza niż 20 dawek na 1 km2 powierzchni.
Badania monitoringowe (RFFIT, TC), wykonywane w celu określenia efektywności doustnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie, przeprowadza się na podstawie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. Nr 282, poz. 2813, z późn. zm.). Zgodnie z tym rozporządzeniem, w celu kontroli wścieklizny pobiera się do badań tkankę mózgową, surowicę i żuchwę od 8 lisów odstrzelonych na każde 100 km2 obszaru, na którym lisy wolno żyjące zostały objęte szczepieniem ochronnym przeciwko wściekliźnie. Natomiast, w celu izolacji i określenia szczepu wirusa wścieklizny, do badań przesyła się tkankę mózgową lisów wolno żyjących, u których w badaniu laboratoryjnym potwierdzono wściekliznę.
3.1. Diagnostyka i metody badań laboratoryjnych
Rutynowa diagnostyka wścieklizny jest przeprowadzana przez 16 zakładów higieny weterynaryjnej (ZHW), tzn.: we Wrocławiu, w Bydgoszczy, w Lublinie, w Gorzowie Wlkp., w Łodzi, w Krakowie, w Warszawie, w Opolu, w Krośnie, w Białymstoku, w Gdańsku, w Katowicach, w Kielcach, w Olsztynie, w Poznaniu i w Szczecinie oraz w Krajowym Laboratorium Referencyjnym Państwowego Instytutu Weterynaryjnego - Państwowego Instytutu Badawczego (PIW-PIB) w Puławach, przy użyciu następujących rodzajów badań:
1) immunofluorescencja odcisków mózgowych z monowalentnym koniugatem antynukleokapsydowym;
2) izolacja wirusa na myszach;
3) izolacja wirusa na kulturach komórkowych neuroblastomy;
4) genotypizacja izolatów wirusa wścieklizny (tylko w Krajowym Laboratorium Referencyjnym);
5) serologicznych - test seroneutralizacji - (rapid fluorescent focus inhibition test - RFFIT).
Natomiast badania monitoringowe w celu sprawdzenia skuteczności szczepienia lisów wolno żyjących wykonują 3 ZHW (w Bydgoszczy, Ostrołęce i Opolu) przy zastosowaniu:
1) immunofluorescencji odcisków mózgowych - badanie w kierunku wścieklizny;
2) szlifów kostnych żuchwy - badania na obecność markera (TC - tetracyklin);
3) testu seroneutralizacji (rapid fluorescent focus inhibition test - RFFIT)- określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep z serca lub płyn z klatki piersiowej);
4) zbierania i analizowania danych epidemiologicznych na temat zdiagnozowanych przypadków wścieklizny na obszarze objętym szczepieniem.
4. Działania przewidziane w przedłożonym programie
4.1. Podsumowanie działań przewidzianych w przedłożonym programie
| [x] | kontrola | [x] | zwalczanie |
| [x] | badania laboratoryjne | [x] | badania laboratoryjne |
| [x] | szczepienie | | |
| [x] | monitoring | | |
4.2. Władza centralna odpowiedzialna za nadzór i koordynację działań oraz wdrażanie programu
Zgodnie z art. 57 ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Główny Lekarz Weterynarii nadzoruje realizację programu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, a w przypadku programu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, informuje Komisję Europejską o postępach w jego realizacji zgodnie z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
Organem odpowiedzialnym za nadzór i koordynację działań zapewniających realizację programu monitoringu i zwalczania wścieklizny jest na poziomie krajowym, Główny Lekarz Weterynarii.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 czerwca 2008 r. w sprawie krajowych laboratoriów referencyjnych właściwych dla poszczególnych rodzajów i kierunków badań (Dz. U. Nr 118, poz. 757), wyznaczyło jako Krajowe Laboratorium Referencyjne dla wścieklizny Zakład Wirusologii PIW-PIB w Puławach.
4.3. Opis i określenie obszarów geograficznych i administracyjnych, na których będzie realizowany program
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
| Województwo | Całkowita powierzchnia województwa - km2 | Powierzchnia objęta doustnym szczepieniem lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie - km2 |
| dolnośląskie | 19.948,00 | 15.958,00 |
| kujawsko -pomorskie | 17.970,00 | 16.533,40 |
| lubelskie | 25.115,00 | 22.604,00 |
| lubuskie | 13.988,00 | 13.054,00 |
| łódzkie | 18.219,00 | 16.970,00 |
| małopolskie | 15.152,00 | 15.145,00 |
| mazowieckie | 35.579,00 | 32.717,00 |
| opolskie | 9.412,00 | 8.000,00 |
| podkarpackie | 17.926,00 | 16.133,00 |
| podlaskie | 20.180,00 | 18.162,00 |
| pomorskie | 18.293,00 | 18.293,00 |
| śląskie | 12.294,00 | 10.130,50 |
| świętokrzyskie | 11.672,00 | 10.500,00 |
| warmińsko-mazurskie | 24.203,00 | 21.483,00 |
| wielkopolskie | 29.825,60 | 25.359,00 |
| zachodniopomorskie | 22.901,48 | 20.000,00 |
| Razem | 312.678,08 | 281.041,90 |
4.4. Najważniejsze akty prawne w zakresie objętym programem
4.4.1. Regulacje prawne dotyczące powiadomienia o wściekliźnie
Zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, wścieklizna należy do chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (załącznik nr 2 do ustawy).
Zgodnie z art. 42 ww. ustawy w przypadku podejrzenia wystąpienia wścieklizny posiadacz zwierzęcia jest obowiązany do niezwłocznego zawiadomienia organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Obowiązek ten dotyczy także wszystkich osób mających kontakt ze zwierzętami w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych lub zawodowych, przy czym lekarz weterynarii wezwany do zwierzęcia, w przypadku podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt podlegającej obowiązkowi zwalczania, informuje posiadacza zwierzęcia o obowiązkach wynikających z ustawy i nadzoruje ich wykonanie do czasu przybycia powiatowego lekarza weterynarii lub osoby przez niego upoważnionej. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) niezwłocznie informuje organ Inspekcji Weterynaryjnej o otrzymaniu ww. zawiadomienia. Podmiot świadczący usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej niezwłocznie informuje organ Inspekcji Weterynaryjnej, jeżeli na podstawie otrzymanego zawiadomienia, podejrzewa wystąpienie choroby zakaźnej zwierząt podlegającej obowiązkowi zwalczania.
4.4.2. Regulacje prawne dotyczące działań podejmowanych w przypadku uzyskania dodatnich wyników badań
1) przepisy rozdz. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt;
2) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 stycznia 2005 r. w sprawie zwalczania wścieklizny (Dz. U. Nr 13, poz. 103).
4.4.3. Regulacje prawne stanowiące podstawę do kontroli występowania wścieklizny, w tym testy i szczepienia
1) art. 56 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, zgodnie z którym lisy wolno żyjące na obszarach określonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa podlegają obowiązkowemu ochronnemu szczepieniu przeciwko wściekliźnie. Szczepienia lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie przeprowadza wojewódzki lekarz weterynarii;
2) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie, zgodnie z którym szczepienia przeprowadza się obszarach lasów oraz we wszystkich miejscach bytowania lisów wolno żyjących przy użyciu doustnej szczepionki zatopionej w przynęcie. Szczepionka jest rozrzucana z samolotu lub wykładana ręcznie dwa razy w roku kalendarzowym. Szczepionka może być podana raz w roku, jeżeli na terenie województwa i na terenach województw graniczących z tym województwem nie stwierdzono przypadków wystąpienia wścieklizny w okresie dwóch kolejnych lat. Liczba dawek szczepionki zależy od stopnia zalesienia i ukształtowania terenu, populacji zwierząt dzikich oraz przyjętego sposobu podania szczepionki. Liczba ta nie powinna być mniejsza niż 20 dawek na 1 km2 powierzchni;
3) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt, zgodnie z którym w celu kontroli występowania wścieklizny u lisów wolno żyjących do badań pobiera się tkankę mózgową, surowicę i żuchwę od 8 lisów odstrzelonych na każde 100 km2 obszaru, na którym lisy zostały objęte szczepieniem ochronnym przeciw wściekliźnie. Do badań przesyła się tkankę mózgową lisów wolno żyjących, u których w badaniu laboratoryjnym potwierdzono wściekliznę, w celu izolacji i określenia szczepu wirusa wścieklizny;
4) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 stycznia 2005 r. w sprawie zwalczania wścieklizny, zgodnie z którym powiatowy lekarz weterynarii, po otrzymaniu zawiadomienia o podejrzeniu wystąpienia choroby, podejmuje niezwłocznie czynności mające na celu wykrycie lub wykluczenie tej choroby, które obejmują:
a) przeprowadzenie dochodzenia epizootycznego,
b) przeprowadzenie badania klinicznego zwierząt podejrzanych o chorobę lub zakażenie oraz sekcję zwłok zwierzęcych, jeżeli jej przeprowadzenie jest konieczne,
c) pobranie próbek do badań diagnostycznych i przesłanie ich do badań,
d) zabicie zwierzęcia wykazującego objawy choroby i pobranie próbek do badań diagnostycznych albo
e) niezwłoczne odosobnienie zwierzęcia podejrzanego o chorobę lub zakażenie z jednoczesnym określeniem czasu trwania tego odosobnienia, w celu przeprowadzenia obserwacji.
Badania i analizy używane do diagnostyki wścieklizny i nadzoru nad programem szczepień:
1) badania serologiczne: test seroneutralizacji (rapid fluorescent focus inhibition test - RFFIT) zgodnie z Podręcznikiem OIE (Rozdział 2.2.5 B.2.b) - wykonywany przez ZHW w Opolu, Ostrołęce i Bydgoszczy, wyznaczone do przeprowadzania badań monitoringowych określających efektywność szczepień doustnych lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie oraz Krajowe Laboratorium Referencyjne dla wścieklizny PIW-PIB w Puławach, zgodnie z:
a) instrukcją Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz.II.400/W-77/2004 z dnia 24 listopada 2004r. w sprawie określania poziomu przeciwciał metodą RFFIT,
b) instrukcją Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz.II.400/W-75/2004 z dnia 24 listopada 2004r. w sprawie pobierania materiału do badań monitoringowych określających efektywność szczepień doustnych lisów wolno żyjących;
2) badania wirusologiczne i immunochemiczne:
a) immunofluorescencja odcisków mózgowych z monowalentnym koniugatem antynukleokapsydowym (FAT fluorescent antibody test) zgodnie z Podręcznikiem OIE (rozdział 2.2.5 B.1.c.i) - rutynowy test w kierunku wścieklizny wykonywany przez 16 ZHW,
b) różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny - badanie wykonywane jedynie przez Krajowe Laboratorium Referencyjne PIW-PIB w Puławach zgodnie z instrukcją Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz.II.400/W-76/2004 z dnia 24 listopada 2004 r. w sprawie różnicowania szczepów wirusa wścieklizny,
c) izolacja wirusa:
– izolacja wirusa na myszach - zgodnie z Podręcznikiem OIE (rozdział 2.2.5 B.1.c.i) wykonywany przez 16 ZHW zgodnie z instrukcją Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz.II.400/W-74/2004 z dnia 24 listopada 2004 r. w sprawie izolacji wirusa wścieklizny w hodowli komórek mysiej neuroblastomy,
– izolacja wirusa wścieklizny w hodowli komórek mysiej neuroblastomy zgodnie z Podręcznikiem OIE (rozdział 2.2.5 B.1.c.ii) wykonywana jedynie przez Krajowe Laboratorium Referencyjne PIW-PIB w Puławach;
3) inne stosowane badania - szlify kostne żuchwy - badanie na obecność markera (TC - tetracyklin) - wykonywane przez 5 ZHW w Opolu, Ostrołęce, Bydgoszczy, Krośnie i Poznaniu wyznaczonych do przeprowadzania testów monitoringowych w celu określenia poziomu podjęcia szczepionki przez lisy wolno żyjące oraz Krajowe Laboratorium Referencyjne PIW-PIB w Puławach zgodnie z Instrukcją Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz.II.400/W-78/2004 z dnia 24 listopada 2004 r. w sprawie wykrywania tetracykliny w szlifach kostnych;
4) stosowane szczepionki - zgodne z wytycznymi OIE, WHO oraz standardami UE (Raport Komitetu Naukowego ds. Zdrowia Zwierząt Ochrony Zwierząt przyjęty w dniu 23 października 2002 r.) dopuszczone do stosowania w Polsce zgodnie w odrębnymi przepisami krajowymi.
Szczepionkami obecnie zarejestrowanymi w Polsce są Fuchoral (SAD B19) i Lysvulpen (SAD Bern). Dostępna jest także szczepionka Rabigen SAG2 (SAG2) zarejestrowana w EMEA.
Szczepionki używane w akcji szczepień są wybierane co roku przy zastosowaniu przetargu publicznego;
5) monitoring szczepień w Rzeczypospolitej Polskiej obejmuje przeprowadzenie następujących badań:
a) badanie na obecność markera (TC - tetracyklin) w celu określenia poziomu podjęcia szczepionki przez lisy wolno żyjące wykonywane przez 3 wyznaczone zakłady higieny weterynaryjnej (Bydgoszcz, Ostrołęka i Opole),
b) test seroneutralizacji (rapid fluorescent focus inhibition test - RFFIT) w celu określenia poziomu uodpornienia lisów wolno żyjących, a tym samym efektywności szczepień doustnych; wykonywany przez 5 wyznaczonych zakładów higieny weterynaryjnej (w Krośnie, Poznaniu, Bydgoszczy, Ostrołęce i Opolu),
c) różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny w celu rozróżnienia terenowych szczepów wirusa od szczepów szczepionkowych, wykonywane przez Krajowe Laboratorium Referencyjne PIW-PIB w Puławach.
Badania monitoringowe (RFFIT, TC) wykonywane w celu określenia efektywności doustnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie, przeprowadza się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt.
Zgodnie z ww. rozporządzeniem w celu kontroli wścieklizny pobiera się do badań tkankę mózgową, surowicę i żuchwę od 8 lisów odstrzelonych na każde 100 km2 obszaru, na którym lisy zostały objęte szczepieniem ochronnym przeciwko wściekliźnie. Natomiast, w celu izolacji i określenia szczepu wirusa wścieklizny do badań przesyła się tkankę mózgową lisów wolno żyjących, u których badaniem laboratoryjnym potwierdzono wściekliznę.
5. Ogólny opis kosztów i korzyści2
Jest zawarty w ust. 8.
6. Dane epidemiologiczne dotyczące rozwoju choroby w ostatnich 5 latach3
6.1. Dane dotyczące nadzoru i badań laboratoryjnych:
6.1.1. Dane dotyczące nadzoru i badań laboratoryjnych (jedna tabela/rok/chorobę/gatunek):
Rok: 2003 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt/kategoria: Lisy wolno żyjące
Opis użytych testów serologicznych: badanie serologiczne - test seroneutralizacji - RFFIT [określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep krwi z serca lub płyn z klatki piersiowej)].
Opis użytych testów mikrobiologicznych i wirusologicznych: immunofluorescencja odcisków mózgowych - rutynowe badanie w kierunku wścieklizny.
Opis innych użytych testów: szlify kości żuchwy - badanie na obecność markera (tetracyklin).
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: TC |
| Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 16.578* | 92,55% | 18.366 | 235 | 16.578* | 78,43% |
| Razem | 16.578* | 92,55% | 18.366 | 235 | 16.578* | 78,43% |
* liczba próbek przesłanych do badań
______
2 Przedstawia się opis wszystkich kosztów dla władz i społeczeństwa i ogólne korzyści dla rolników i społeczeństwa.
3 Należy podać dane dotyczące rozwoju choroby zgodnie z podanymi niżej tabelami.
Rok: 2004 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt/kategoria: Lisy wolno żyjące
Opis użytych testów serologicznych: badanie serologiczne - test seroneutralizacji - RFFIT [określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep krwi z serca lub płyn z klatki piersiowej)].
Opis użytych testów mikrobiologicznych i wirusologicznych: immunofluorescencja odcisków mózgowych - rutynowe badanie w kierunku wścieklizny.
Opis innych użytych testów: szlify kości żuchwy - badanie na obecność markera (tetracyklin).
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: TC |
| Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 16.551* | 93,99 % | 17.831 | 86 | 17.831* | 82,50 % |
| Razem | 16.551* | 93,99 % | 17.831 | 86 | 17.831* | 82,50 % |
* liczba próbek przesłanych do badań
Rok: 2005 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt/kategoria: Lisy wolno żyjące
Opis użytych testów serologicznych: badanie serologiczne - test seroneutralizacji - RFFIT [określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep krwi z serca lub płyn z klatki piersiowej)].
Opis użytych testów mikrobiologicznych i wirusologicznych: immunofluorescencja odcisków mózgowych - rutynowe badanie w kierunku wścieklizny.
Opis innych użytych testów: szlify kości żuchwy - badanie na obecność markera (tetracyklin).
| Badania serologiczne: RFFIT | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: TC |
| Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 13.936 | 83,60 % | 20.636 | 84 | 20.038 | 85,56 % |
| Razem | 13.936 | 83,60 % | 20.636 | 84 | 20.038 | 85,56 % |
Rok: 2006 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt/kategoria: Lisy wolno żyjące
Opis użytych testów serologicznych: badanie serologiczne - test seroneutralizacji - RFFIT [określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep krwi z serca lub płyn z klatki piersiowej)].
Opis użytych testów mikrobiologicznych i wirusologicznych: immunofluorescencja odcisków mózgowych - rutynowe badanie w kierunku wścieklizny.
Opis innych użytych testów: szlify kości żuchwy - badanie na obecność markera (tetracyklin).
| Region | Badania serologiczne: RFFIT | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: TC |
| Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 14.155 | 82,12% | 23.257 | 43 | 20.572 | 87,17% |
| Razem | 14.155 | 82,12% | 23.257 | 43 | 20.572 | 87,17% |
Rok: 2007 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt/kategoria: Lisy wolno żyjące
Opis użytych testów serologicznych: badanie serologiczne - test seroneutralizacji - RFFIT [określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep krwi z serca lub płyn z klatki piersiowej)].
Opis użytych testów mikrobiologicznych i wirusologicznych: immunofluorescencja odcisków mózgowych - rutynowe badanie w kierunku wścieklizny.
Opis innych użytych testów: szlify kości żuchwy - badanie na obecność markera (tetracyklin).
| Region | Badania serologiczne: RFFIT | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: TC |
| Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 11.916* | 81,02% | 22.055 | 42 | 15.311* | 84,06% |
| Razem | 11.916* | 81,02% | 22.055 | 42 | 15.311* | 84,06% |
* na postawie wstępnych wyników badań
6.2. Dane o przypadkach (jedna tabela/rok/chorobę/gatunek)
Rok: 2003 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 235 |
| Razem | 235 |
Rok: 2003 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Inne gatunki wrażliwe
| Region | Liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 156 |
| Razem | 156 |
Rok: 2004 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 86 |
| Razem | 86 |
Rok: 2004 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Inne gatunki wrażliwe
| Region | Liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 50 |
| Razem | 50 |
Rok: 2005 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 84 |
| Razem | 84 |
Rok: 2005 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Inne gatunki wrażliwe
| Region | Liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 54 |
| Razem | 54 |
Rok: 2006 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 43 |
| Razem | 43 |
Rok: 2006 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Inne gatunki wrażliwe
| Region | Liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 39 |
| Razem | 39 |
Rok: 2007 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 42 |
| Razem | 42 |
Rok: 2007 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Inne gatunki wrażliwe
| Region | Liczba zakażonych zwierząt |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 28 |
| Razem | 28 |
6.3. Dane o programach szczepień lub leczenia
Rok: 2002 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Całkowita liczba stad | Całkowita liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień lub leczenia |
| Liczba stad objętych programem szczepień lub leczenia | Liczba stad zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba zwierząt zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba wyłożonych dawek szczepionki lub zastosowanych dawek produktu leczniczego | Liczba dorosłych zwierząt zaszczepionych | Liczba młodych zwierząt zaszczepionych |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | - | - | - | - | - | 10.593.688 | - | - |
| Razem | - | - | - | - | - | 10.593.688 | - | - |
Rok: 2003 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Całkowita liczba stad | Całkowita liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień lub leczenia |
| Liczba stad objętych programem szczepień lub leczenia | Liczba stad zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba zwierząt zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba wyłożonych dawek szczepionki lub zastosowanych dawek produktu leczniczego | Liczba dorosłych zwierząt zaszczepionych | Liczba młodych zwierząt zaszczepionych |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | - | - | - | - | - | 11.271.760 | - | - |
| Razem | - | - | - | - | - | 11.271.760 | - | - |
Rok: 2004 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Całkowita liczba stad | Całkowita liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień lub leczenia |
| Liczba stad objętych programem szczepień lub leczenia | Liczba stad zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba zwierząt zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba wyłożonych dawek szczepionki lub zastosowanych dawek produktu leczniczego | Liczba dorosłych zwierząt zaszczepionych | Liczba młodych zwierząt zaszczepionych |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | - | - | - | - | - | 11.269.876 | - | - |
| Razem | - | - | - | - | - | 11.269.876 | - | - |
Rok: 2005 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Informacja o programach szczepień lub leczenia |
| Liczba stad objętych programem szczepień lub leczenia | Liczba stad zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba zwierząt zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba wyłożonych dawek szczepionki lub zastosowanych dawek produktu leczniczego | Liczba dorosłych zwierząt zaszczepionych | Liczba młodych zwierząt zaszczepionych |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | - | - | - | - | - | 11.271.760 | - | - |
| Razem | - | - | - | - | - | 11.271.760 | - | - |
Rok: 2006 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Informacja o programach szczepień lub leczenia |
| Liczba stad objętych programem szczepień lub leczenia | Liczba stad zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba zwierząt zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba wyłożonych dawek szczepionki lub zastosowanych dawek produktu leczniczego | Liczba dorosłych zwierząt zaszczepionych | Liczba młodych zwierząt zaszczepionych |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | - | - | - | - | - | 12.906.008 | - | - |
| Razem | - | - | - | - | - | 12.906.008 | - | - |
Rok: 2007 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Całkowita liczba stad | Całkowita liczba zwierząt | Informacja o programach szczepień lub leczenia |
| Liczba stad objętych programem szczepień lub leczenia | Liczba stad zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba zwierząt zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba wyłożonych dawek szczepionki lub zastosowanych dawek produktu leczniczego | Liczba dorosłych zwierząt zaszczepionych | Liczba młodych zwierząt zaszczepionych |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | - | - | - | - | - | 11.734.469 | - | - |
| Razem | - | - | - | - | - | 11.734.469 | - | - |
Rok: 2008 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Informacja o programach szczepień lub leczenia |
| Liczba stad objętych programem szczepień lub leczenia | Liczba stad zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba zwierząt zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba wyłożonych dawek szczepionki lub zastosowanych dawek leku | Liczba dorosłych zwierząt zaszczepionych | Liczba młodych zwierząt zaszczepionych |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | - | - | - | - | - | 11.714.073 | - | - |
| Razem | - | - | - | - | - | 11.714.073 | - | - |
Rok: 2009 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
Opis stosowanych szczepień, działań terapeutycznych lub innych: Wiosenna i jesienna akcja szczepień w 2009 r. obejmie całe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (281.041,90 km2 - powierzchnia objęta szczepieniem). Obie akcje będą prowadzone na tych samych zasadach, co w latach poprzednich. Planuje się wyłożenie, co najmniej 20 dawek szczepionki na 1 km2 powierzchni. W sumie zostanie zastosowanych 11.269.876 dawek szczepionki.
| Informacja o programach szczepień lub leczenia |
| Liczba stad objętych programem szczepień lub leczenia | Liczba stad zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba zwierząt zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba wyłożonych dawek szczepionki lub zastosowanych dawek produktu leczniczego | Liczba dorosłych zwierząt zaszczepionych | Liczba młodych zwierząt zaszczepionych |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | - | - | - | - | - | 11.269.876 | - | - |
| Razem | - | - | - | - | - | 11.269.876 | - | - |
6.4. Dane o zwierzętach wolno żyjących
6.4.1. Szacunki liczebności populacji zwierząt wolno żyjących
Rok: 2003 Metoda obliczania populacji(a): statystyki myśliwskie, wskaźnik nocnego liczenia, liczenie lisich jam
| Region | Szacunki liczebności populacji danego gatunku zwierząt wolno żyjących |
| Gatunek: Lis wolno żyjący | Gatunek: Sarna | Gatunek: Jeleń | Gatunek: Dzik |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 184.800 | 652.600 | 130.200 | 163.300 |
| Razem | 184.800 | 652.600 | 130.200 | 163.300 |
(a) Za standardową metodę szacowania uważa się liczenie odstrzelonej zwierzyny. Jeśli zastosowano inną metodę, należy ją opisać.
Rok: 2004 Metoda obliczania populacji(a): statystyki myśliwskie, wskaźnik nocnego liczenia, liczenie lisich jam
| Region | Szacunki liczebności populacji danego gatunku zwierząt wolno żyjących |
| Gatunek: Lis wolno żyjący | Gatunek: Sarna | Gatunek: Jeleń | Gatunek: Dzik |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 187.200 | 667.600 | 133.400 | 160.500 |
| Razem | 187.200 | 667.600 | 133.400 | 160.500 |
(a) Za standardową metodę szacowania uważa się liczenie odstrzelonej zwierzyny. Jeśli zastosowano inną metodę, należy ją opisać.
Rok: 2005 Metoda obliczania populacji(a): statystyki myśliwskie, wskaźnik nocnego liczenia, liczenie lisich jam
| Region | Szacunki liczebności populacji danego gatunku zwierząt wolno żyjących |
| Gatunek: Lis wolno żyjący | Gatunek: Sarna | Gatunek: Jeleń | Gatunek: Dzik |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 186.737 | 620.980 | 109.960 | 152.393 |
| Razem | 186.737 | 620.980 | 109.960 | 152.393 |
(a) Za standardową metodę szacowania uważa się liczenie odstrzelonej zwierzyny. Jeśli zastosowano inną metodę, należy ją opisać.
Rok: 2006 Metoda obliczania populacji(a): statystyki myśliwskie, wskaźnik nocnego liczenia, liczenie lisich jam
| Szacunki liczebności populacji danego gatunku zwierząt wolno żyjących |
| Gatunek: Lis wolno żyjący | Gatunek: Sarna | Gatunek: Jeleń | Gatunek: Dzik |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 204.064 | 635.215 | 115.748 | 156.043 |
| Razem | 204.064 | 635.215 | 115.748 | 156.043 |
(a) Za standardową metodę szacowania uważa się liczenie odstrzelonej zwierzyny. Jeśli zastosowano inną metodę, należy ją opisać.
Rok: 2007 Metoda obliczania populacji(a): statystyki myśliwskie, wskaźnik nocnego liczenia, liczenie lisich jam
| Szacunki liczebności populacji danego gatunku zwierząt wolno żyjących |
| Gatunek: Lis wolno żyjący | Gatunek: Sarna | Gatunek: Jeleń | Gatunek: Dzik |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 202.740 | 646.006 | 123.038 | 159.268 |
| Razem | 202.740 | 646.006 | 123.038 | 159.268 |
(a) Za standardową metodę szacowania uważa się liczenie odstrzelonej zwierzyny. Jeśli zastosowano inną metodę, należy ją opisać.
6.4.2. Monitoring zwierząt wolno żyjących (jedna tabela/rok/chorobę/gatunek)
Rok: 2003 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
Opis użytych testów serologicznych: badanie serologiczne - test RFFIT [określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep krwi z serca lub płyn z klatki piersiowej)].
Opis użytych testów mikrobiologicznych i wirusologicznych: immunofluorescencja odcisków mózgowych - rutynowe badanie w kierunku wścieklizny.
Opis innych testów użytych: szlify kości żuchwy - badanie na obecność markera (TC - tetracykliny).
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: TC |
| Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 16.587* | 92,55% | 18.366 | 235 | 16.587* | 78,43% |
| Razem | 16.587* | 92,55% | 18.366 | 235 | 16.587* | 78,43% |
* liczba próbek wysłanych do badań
Rok: 2004 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
Opis użytych testów serologicznych: badanie serologiczne - test RFFIT [określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep krwi z serca lub płyn z klatki piersiowej)].
Opis użytych testów mikrobiologicznych i wirusologicznych: immunofluorescencja odcisków mózgowych - rutynowe badanie w kierunku wścieklizny.
Opis innych testów użytych: szlify kości żuchwy - badanie na obecność markera (TC - tetracykliny).
| Region | Badania serologiczne | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: TC (%) |
| Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 16.551* | 93,99 % | 17.831 | 86 | 17.831* | 82,50 % |
| Razem | 16.551* | 93,99 % | 17.831 | 86 | 17.831* | 82,50 % |
* liczba próbek wysłanych do badań
Rok: 2005 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
Opis użytych testów serologicznych: badanie serologiczne - test RFFIT [określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep krwi z serca lub płyn z klatki piersiowej)].
Opis użytych testów mikrobiologicznych i wirusologicznych: immunofluorescencja odcisków mózgowych - rutynowe badanie w kierunku wścieklizny.
Opis innych testów użytych: szlify kości żuchwy - badanie na obecność markera (TC - tetracykliny).
| Region | Badania serologiczne - RFFIT | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: TC (%) |
| Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 13.939* | 83,60 % | 20.636 | 84 | 20.038 | 85,56 % |
| Razem | 13.939* | 83,60 % | 20.636 | 84 | 20.038 | 85,56 % |
* na podstawie wstępnych wyników badań
Rok: 2006 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
Opis użytych testów serologicznych: badanie serologiczne - test RFFIT [określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep krwi z serca lub płyn z klatki piersiowej)].
Opis użytych testów mikrobiologicznych i wirusologicznych: immunofluorescencja odcisków mózgowych - rutynowe badanie w kierunku wścieklizny.
Opis innych testów użytych: szlify kości żuchwy - badanie na obecność markera (TC - tetracykliny).
| Badania serologiczne - RFFIT | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: TC (%) |
| Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 14.155* | 82,12% | 23.257 | 43 | 20.572 | 87,17% |
| Razem | 14.155* | 82,12% | 23.257 | 43 | 20.572 | 87,17% |
* na podstawie wstępnych wyników badań
Rok: 2007 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
Opis użytych testów serologicznych: badanie serologiczne - test RFFIT [określenie miana przeciwciał wirusa wścieklizny w surowicy (skrzep krwi z serca lub płyn z klatki piersiowej)].
Opis użytych testów mikrobiologicznych i wirusologicznych: immunofluorescencja odcisków mózgowych - rutynowe badanie w kierunku wścieklizny.
Opis innych testów użytych: szlify kości żuchwy - badanie na obecność markera (TC - tetracykliny).
| Badania serologiczne - RFFIT | Badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne | Inne testy: TC (%) |
| Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania | Liczba przebadanych próbek | Liczba próbek z dodatnim wynikiem badania |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 15.272* | 80,21% | 22.055 | 42 | 23.310* | 83,17% |
| Razem | 11.916* | 81,02% | 22.055 | 42 | 15.311* | 84,06% |
* na podstawie wstępnych wyników badań
6.4.3. Dane na temat szczepienia lub leczenia zwierząt wolno żyjących
Rok: 2009 Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
Opis programu szczepień, leczenia lub innego schematu
Na podstawie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie, szczepienia ochronne lisów wolno żyjących przeprowadza wojewódzki lekarz weterynarii. Zgodnie z ww. rozporządzeniem szczepionka jest rozrzucana z samolotu lub wykładana ręcznie dwa razy w roku kalendarzowym na obszarach lasów oraz we wszystkich miejscach bytowania lisów wolno żyjacych. Szczepionka może być podana raz w roku, jeżeli na terenie województwa i na terenach województw graniczących z tym województwem nie stwierdzono przypadków wystąpienia wścieklizny w okresie dwóch kolejnych lat. Natomiast, szczepień ochronnych nie przeprowadza się, jeżeli na terenie województwa i na terenach województw graniczących z tym województwem nie stwierdzono wścieklizny w okresie trzech kolejnych lat.
Liczba dawek szczepionki zależy od stopnia zalesienia i ukształtowania terenu, populacji zwierząt dzikich oraz przyjętego sposobu podania szczepionki, ale nie powinna być mniejsza niż 20 dawek na 1 km2 powierzchni.
| Region | km2 | Program szczepienia lub leczenia |
| Liczba dawek szczepionki lub produktu leczniczego, która zostanie wyłożona lub podana | Liczba akcji | Całkowita liczba dawek szczepionki lub produktu leczniczego, która zostanie wyłożona lub podana |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 312.678* (281.042)** | 11.269.876 | 2 (wiosenna i jesienna) | 11.269.876 |
* całkowita powierzchnia Rzeczypospolitej Polskiej
** powierzchnia objęta szczepieniem
7. Cele
7.1. Cele związane z badaniami laboratoryjnymi
7.1.1. Cele związane z badaniami laboratoryjnymi
7.1.1.1. Liczba i rodzaj badań
Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Rodzaj badania | Populacja docelowa | Rodzaj próbki | Cel | Liczba planowanych badań |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | RFFIT | Lisy wolno żyjące | surowica | Kontrola szczepień, monitoring akcji | 21.393 |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | Test na obecność markera (TC) | Lisy wolno żyjące | żuchwa | Kontrola szczepień, monitoring akcji | 21.393 |
| Razem | 42.786 |
7.1.1.2. Plany testów:
Badania monitoringowe (RFFIT, TC) wykonywane w celu określenia efektywności doustnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie, przeprowadza się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt. Zgodnie z tym rozporządzeniem w celu kontroli wścieklizny pobiera się do badań tkankę mózgową, surowicę i żuchwę od 8 lisów odstrzelonych na każde 100 km2 obszaru, na którym lisy zostały objęte szczepieniem ochronnym przeciwko wściekliźnie.
| Województwo | Całkowita powierzchnia województwa - km2 | Powierzchnia objęta programem szczepień - km2 | Całkowita powierzchnia bytowania lisów wolno żyjących na terenie województwa, z którego lisy powinny zostać odstrzelone i dostarczone do badań monitoringowych | Liczba lisów, która powinna zostać odstrzelona w ramach programu monitoringu, w danym roku - 8 lisów/100km2 |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 = (4 x 8/100) |
| dolnośląskie | 19.948,00 | 15.958,00 | 15.958,00 | 1.277 |
| kujawsko-pomorskie | 17.970,00 | 16.533,40 | 16.132,28 | 1.291 |
| lubelskie | 25.115,00 | 22.604,00 | 22.604,00 | 1.808 |
| lubuskie | 13.988,00 | 13.054,00 | 12.108,00 | 969 |
| łódzkie | 18.219,00 | 16.970,00 | 16.970,00 | 1.358 |
| małopolskie | 15.152,00 | 15.145,00 | 15.145,00 | 1.212 |
| mazowieckie | 35.579,00 | 32.717,00 | 32.717,00 | 2.617 |
| opolskie | 9.412,00 | 8.000,00 | 8.000,00 | 640 |
| podkarpackie | 17.926,00 | 16.133,00 | 14.726,21 | 1.178 |
| podlaskie | 20.180,00 | 18.162,00 | 18.162,00 | 1.453 |
| pomorskie | 18.293,00 | 18.293,00 | 11.374,85 | 910 |
| śląskie | 12.294,00 | 10.130,50 | 10.042,00 | 803 |
| świętokrzyskie | 11.672,00 | 10.500,00 | 10.500,00 | 840 |
| warmińsko-mazurskie | 24.203,00 | 21.483,00 | 21.483,00 | 1.719 |
| wielkopolskie | 29.825,60 | 25.359,00 | 25.359,00 | 2.029 |
| zachodniopomorskie | 22.901,48 | 20.000,00 | 16.135,80 | 1.291 |
| RAZEM | 312.678,08 | 281.041,90 | 267.417,14 | 21.393 |
7.2. Cele szczepienia lub leczenia zwierząt dziko żyjących
Są zawarte w ust. 6.4.3.
Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierząt: Lisy wolno żyjące
| Region | Całkowita liczba stad objętych programem szczepień lub poddanych leczeniu | Całkowita liczba zwierząt objętych programem szczepień lub poddanych leczeniu | Cele programu szczepień lub leczenia |
| Liczba stad objętych programem szczepień lub poddanych leczeniu | Liczba stad zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba zwierząt zaszczepionych lub poddanych leczeniu | Liczba wyłożonych dawek szczepionki lub zastosowanych dawek produktu leczniczego | Liczba dorosłych zwierząt zaszczepionych | Liczba młodych zwierząt zaszczepionych |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | - | - | - | - | - | 11.269.876 | - | - |
| Razem | - | - | - | - | - | 11.269.876 | - | - |
Choroba: Wścieklizna Gatunek zwierzęcia: Lisy wolno żyjące
| Region | km2 | Cele programu szczepienia lub leczenia |
| Liczba dawek szczepionki lub produktu leczniczego planowana do wyłożenia lub podania w ramach akcji | Planowana liczba akcji | Całkowita liczba dawek szczepionki lub produktu leczniczego planowana do wyłożenia lub podania |
| Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | 312.678* (281.042)** | 5.634.938 | 2 (wiosenna i jesienna) | 11.269.876 |
| Razem | 312.678* (281.042)** | 5.634.938 | 2 (wiosenna i jesienna) | 11.269.876 |
* całkowita powierzchnia Rzeczypospolitej Polskiej
** powierzchnia objęta programem szczepień
8. Szczegółowa analiza kosztów programu10
| Koszty związane z | Wyszczególnienie | Liczba jednostek | Koszt jednostkowy w zł | Kwota całkowita w zł* | Wniosek o dofinansowanie z funduszy Wspólnoty (tak/nie) |
| 1. Badania laboratoryjne | | | | | |
| 1.1. Koszty badań | Test: RFFIT | 21.393 | 93,40 | 1.998.106,20 | nie |
| | Test: TC | 21.393 | 77,70 | 1.662.236,10 | nie |
| | Test: różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny | 42 | 150,00 | 6.300,00 | tak |
| | Test: jakość szczepionki (kontrola serii) | 32 | 233,61 | 7.475,52 | tak |
| 1.2 Koszty pobierania próbek | Dostarczenie lisów do badań | 21.393 | 25,00 | 534.825,00 | nie |
| RAZEM | 4.208.942,82 | |
| 2. Szczepienie | | | | | |
| 2.1. Zakup szczepionki | | 11.357.906 | 1,83 | 20.784.967,98 | tak |
| 2.2. Koszty zastosowania | | 11.357.906 | 0,98 | 11.130.747,88 | tak |
| RAZEM | 31.915.715,86 | tak |
| RAZEM | 36.124.658,68 | tak |
10 Nie wlicza się kosztów stałych. Wszystkie wartości podane bez VAT.
Koszt jednostkowy zakupu 1 dawki szczepionki = 1,83 zł / 3,5725 zł = 0,51 euro;
Koszt jednostkowy zastosowaniai 1 dawki szczepionki = 0,98 zł / 3,5725 zł = 0,27 euro
1euro = 3,5725 zł
* są to szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości wydatków zaplanowanych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej na rok 2009
ZAŁĄCZNIK Nr 5
PROGRAM MAJĄCY NA CELU WYKRYCIE WYSTĘPOWANIA ZAKAŻEŃ WIRUSAMI WYWOŁUJĄCYMI GRYPĘ PTAKÓW (AVIAN INFLUENZA) ORAZ POSZERZENIE WIEDZY NA TEMAT RYZYKA WYSTĄPIENIA TEJ CHOROBY
1. Identyfikacja programu
Państwo członkowskie: Rzeczpospolita Polska
Choroba: grypa ptaków
2. Realizacja programu u drobiu
2.1. Cele, ogólne wymogi i kryteria nadzoru
2.1.1. Cele
Obowiązek prowadzenia nadzoru w celu wykrycia występowania zakażeń wirusami grypy ptaków podtypami H5 i H7 u różnych gatunków drobiu wynika z art. 4 dyrektywy Rady 2005/94/WE z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie wspólnotowych środków zwalczania grypy ptaków i uchylającej dyrektywę 92/40/EWG (Dz. Urz. UE L 10 z 14.01.2006, str. 16). Szczegółowe wytyczne w zakresie wdrażania tego nadzoru zostały określone w decyzji Komisji 2007/268/WE z dnia 13 kwietnia 2007 r. w sprawie wdrażania programów nadzoru nad ptasią grypą u drobiu i dzikiego ptactwa w państwach członkowskich i zmieniającej decyzję 2004/450/WE (Dz. Urz. UE L 115 z 03.05.2007, str. 3).
Ponadto program ma na celu wykonanie obowiązku określonego w § 12 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. Nr 282, poz. 2813, z późn. zm.).
Nadzorem u drobiu objęto występowanie nisko zjadliwej grypy ptaków podtypów H5 lub H7.
Nadzór serologiczny nad nisko zjadliwą grypą ptaków podtypów H5 lub H7 u drobiu ma na celu:
1) wykrywanie bezobjawowych zakażeń nisko zjadliwą grypą ptaków podtypów H5 i H7, mając na uwadze wspomaganie systemów wczesnego wykrywania, a następnie zapobieganie możliwej mutacji tych wirusów w wysoce zjadliwą grypę ptaków;
2) wykrywanie zakażeń nisko zjadliwą grypą ptaków podtypów H5 i H7 u specjalnie wybranych populacji drobiu szczególnie narażonych na zakażenie z powodu systemu hodowli lub podatności konkretnych gatunków;
3) przyczynianie się do wykazania, że dane państwo, region, lub dane gospodarstwo mają status wolny od grypy ptaków, który podlega zgłoszeniu w ramach międzynarodowego obrotu handlowego zgodnie z zasadami OIE.
2.1.2. Ogólne wymogi i kryteria
1. Pobieranie próbek potrwa od dnia wejścia w życie rozporządzenia do dnia 31 grudnia 2009 r.
W odniesieniu do drobiu pobieranie próbek dla każdej kategorii drobiu obejmie okres odpowiadający okresom produkcyjnym.
2. Próbki do badań pobiera powiatowy lekarz weterynarii oraz przesyła je do Krajowego Laboratorium Referencyjnego ds. Grypy Ptaków w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym - Państwowym Instytucie Badawczym (PIW-PIB) w Puławach.
3. Krajowe Laboratorium Referencyjne ds. Grypy Ptaków w PIW-PIB w Puławach przeprowadza badania próbek, a wyniki tych badań przekazuje właściwemu miejscowo powiatowemu lekarzowi weterynarii, Głównemu Lekarzowi Weterynarii oraz Wspólnotowemu Laboratorium Referencyjnemu ds. Grypy Ptaków.
4. Wykryte izolaty wirusów grypy ptaków Krajowe Laboratorium Referencyjne ds. Grypy Ptaków w PIW-PIB w Puławach przekazuje Wspólnotowemu Laboratorium Referencyjnemu ds. Grypy Ptaków zgodnie z prawodawstwem wspólnotowym, chyba że przyznane zostanie odstępstwo zgodnie z rozdziałem V ust. 4 podręcznika diagnostycznego ustanowionego w decyzji Komisji 2006/437/WE z dnia 4 sierpnia 2006 r. zatwierdzającej podręcznik diagnostyczny dotyczący grypy ptaków, przewidziany w dyrektywie Rady 2005/94/WE (Dz. Urz. UE L 231 z 31.08.2006, str. 1). Wirusy podtypu H5/H7 zostaną niezwłocznie przesłane i poddane standardowym charakterystykom (sekwencjonowanie nukleotydów/IVPI) zgodnie z podręcznikiem diagnostycznym.
2.2. Koncepcja i wdrożenie programu u drobiu
1. W gospodarstwach, gdzie stwierdzono pozytywne wyniki zostaną przeprowadzone badania retrospektywne, a wnioski z tych badań Krajowe Laboratorium Referencyjne ds. Grypy Ptaków w PIW-PIB w Puławach przedstawia Głównemu Lekarzowi Weterynarii, Komisji Europejskiej i Wspólnotowemu Laboratorium Referencyjnemu ds. Grypy Ptaków.
2. Dane dotyczące liczby próbek, które należy pobrać do badań na obszarze każdego z województw oraz w każdym gospodarstwie, określono w tabelach 1 - 6, na postawie analizy ryzyka, przeprowadzonej zgodnie z lit. B załącznika I do decyzji Komisji 2007/268/WE. Gospodarstwa zajmujące się hodowlą zwierzyny łownej lub ptaków bezgrzebieniowych zostały również uwzględnione w programie.
W przypadku gdy w gospodarstwie znajduje się kilka kurników, odpowiednio zwiększa się liczbę próbek do badań serologicznych z takiego gospodarstwa i pobiera próbki co najmniej od pięciu ptaków z jednego kurnika.
Stada przyzagrodowe nie zostały uwzględnione w programie, z uwagi na bardzo wysoką liczbę tych stad w stosunku do liczby próbek planowanych do pobrania.
3. Na podstawie oceny ryzyka, podczas planowania pobierania próbek, na obszarze województwa, wojewódzki lekarz weterynarii uwzględnia następujące elementy:
1) ukierunkowanie na rodzaje produkcji (np. chów na wybiegu) i specyficzne dla nich ryzyko oraz uwzględnienie innych czynników, takich jak zróżnicowany wiek, wykorzystanie wód powierzchniowych, stosunkowo dłuższy okres życia, obecność więcej niż jednego gatunku w gospodarstwie;
2) uzgodnienie okresu pobierania próbek z produkcją sezonową, jednakże w niektórych przypadkach pobieranie próbek może być dostosowane do innych określonych na poziomie lokalnym okresów, w których obecność innych żywicieli drobiowych w danym gospodarstwie mogłaby stwarzać większe ryzyko wprowadzenia choroby.
4. Próbki krwi do badań serologicznych od kaczek i gęsi powiatowy lekarz weterynarii pobiera, w miarę możliwości, od ptaków trzymanych na wybiegach.
Dane dotyczące liczby próbek, które należy pobrać z gospodarstw hodujących drób, oprócz gospodarstw hodujących kaczki i gęsi, określono w tabelach 1 - 5.
Tabela 1.
Fermy kur niosek reprodukcyjnych
Kod NUTS(2)*(b) | Łączna liczba gospodarstw(c) | Łączna liczba gospodarstw, z których należy pobrać próbki | Szacunkowa liczba próbek na gospodarstwo | Szacunkowa łączna liczba wykonanych testów według danej metody | Metody badania laboratoryjnego |
| PL11 | 28 | 3 | 10 | 60 | HI (H5/H7) |
| PL12 | 133 | 13 | 10 | 260 | HI (H5/H7) |
| PL21 | 17 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL22 | 41 | 5 | 10 | 100 | HI (H5/H7) |
| PL31 | 12 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL32 | 9 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL33 | 15 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL34 | 34 | 4 | 10 | 80 | HI (H5/H7) |
| PL41 | 73 | 8 | 10 | 160 | HI (H5/H7) |
| PL42 | 66 | 7 | 10 | 140 | HI (H5/H7) |
| PL43 | 8 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL51 | 44 | 5 | 10 | 100 | HI (H5/H7) |
| PL52 | 9 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL61 | 25 | 3 | 10 | 60 | HI (H5/H7) |
| PL62 | 9 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL63 | 23 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| SUMA | 546 | 60 | | 1.200 | |
Tabela 2.
Fermy kur niosek towarowych
| Kod NUTS(2)*(b) | Łączna liczba gospodarstw(c) | Łączna liczba gospodarstw, z których należy pobrać próbki | Szacunkowa liczba próbek na gospodarstwo | Szacunkowa łączna liczba wykonanych testów według danej metody | Metody badania laboratoryjnego |
| PL11 | 51 | 3 | 10 | 60 | HI (H5/H7) |
| PL12 | 185 | 9 | 10 | 180 | HI (H5/H7) |
| PL21 | 90 | 5 | 10 | 100 | HI (H5/H7) |
| PL22 | 120 | 7 | 10 | 140 | HI (H5/H7) |
| PL31 | 38 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL32 | 33 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL33 | 28 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL34 | 26 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL41 | 173 | 9 | 10 | 180 | HI (H5/H7) |
| PL42 | 33 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL43 | 42 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL51 | 129 | 7 | 10 | 140 | HI (H5/H7) |
| PL52 | 21 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL61 | 43 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL62 | 30 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL63 | 61 | 3 | 10 | 60 | HI (H5/H7) |
| SUMA | 1.103 | 60 | | 1.200 | |
Tabela 3.
Fermy indyków
Kod NUTS(2)*(b) | Łączna liczba gospodarstw(c) | Łączna liczba gospodarstw, z których należy pobrać próbki | Szacunkowa liczba próbek na gospodarstwo | Szacunkowa łączna liczba wykonanych testów według danej metody | Metody badania laboratoryjnego |
| PL11 | 21 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL12 | 60 | 4 | 10 | 80 | HI (H5/H7) |
| PL21 | 6 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL22 | 7 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL31 | 32 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL32 | 9 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL33 | 3 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL34 | 18 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL41 | 82 | 6 | 10 | 120 | HI (H5/H7) |
| PL42 | 25 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL43 | 103 | 7 | 10 | 140 | HI (H5/H7) |
| PL51 | 49 | 3 | 10 | 60 | HI (H5/H7) |
| PL52 | 9 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL61 | 27 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL62 | 367 | 23 | 10 | 460 | HI (H5/H7) |
| PL63 | 12 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| SUMA | 820 | 60 | | 1.200 | |
Tabela 4.
Fermy strusi
Kod NUTS(2)*(b) | Łączna liczba gospodarstw(c) | Łączna liczba gospodarstw, z których należy pobrać próbki | Szacunkowa liczba próbek na gospodarstwo | Szacunkowa łączna liczba wykonanych testów według danej metody | Metody badania laboratoryjnego |
| PL11 | 9 | 3 | 5 | 30 | HI (H5/H7) |
| PL12 | 24 | 7 | 5 | 70 | HI (H5/H7) |
| PL21 | 7 | 2 | 5 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL22 | 15 | 4 | 5 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL31 | 10 | 3 | 5 | 30 | HI (H5/H7) |
| PL32 | 3 | 1 | 5 | 10 | HI (H5/H7) |
| PL33 | 3 | 1 | 5 | 10 | HI (H5/H7) |
| PL34 | 10 | 3 | 5 | 30 | HI (H5/H7) |
| PL41 | 41 | 12 | 5 | 120 | HI (H5/H7) |
| PL42 | 10 | 3 | 5 | 30 | HI (H5/H7) |
| PL43 | 15 | 4 | 5 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL51 | 7 | 2 | 5 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL52 | 4 | 1 | 5 | 10 | HI (H5/H7) |
| PL61 | 12 | 3 | 5 | 30 | HI (H5/H7) |
| PL62 | 8 | 2 | 5 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL63 | 6 | 2 | 5 | 20 | HI (H5/H7) |
| SUMA | 184 | 53 | | 530 | |
Tabela 5.
Fermy ptaków łownych
| Kod NUTS(2)*(b) | Łączna liczba gospodarstw(c) | Łączna liczba gospodarstw, z których należy pobrać próbki | Szacunkowa liczba próbek na gospodarstwo | Szacunkowa łączna liczba wykonanych testów według danej metody | Metody badania laboratoryjnego |
| PL11 | 4 | 3 | 10 | 60 | HI (H5/H7) |
| PL12 | 5 | 4 | 10 | 80 | HI (H5/H7) |
| PL21 | 2 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL22 | 3 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL31 | 3 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL32 | 0 | 0 | 10 | 0 | HI (H5/H7) |
| PL33 | 2 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL34 | 1 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL41 | 7 | 5 | 10 | 100 | HI (H5/H7) |
| PL42 | 0 | 0 | 0 | 0 | HI (H5/H7) |
| PL43 | 14 | 11 | 10 | 220 | HI (H5/H7) |
| PL51 | 1 | 1 | 10 | 20 | HI (H5/H7) |
| PL52 | 3 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| PL61 | 8 | 6 | 10 | 120 | HI (H5/H7) |
| PL62 | 0 | 0 | 0 | 0 | HI (H5/H7) |
| PL63 | 2 | 2 | 10 | 40 | HI (H5/H7) |
| SUMA | 55 | 42 | | 840 | |
Dane dotyczące liczby próbek, które należy pobrać z gospodarstw hodujących kaczki i gęsi, określono w tabeli 6.
Tabela 6.
| Kod NUTS(2)*(b) | Łączna liczba gospodarstw hodujących kaczki i gęsi | Łączna liczba gospodarstw hodujących kaczki i gęsi, z których należy pobrać próbki | Liczba próbek na gospodarstwo | Łączna liczba wykonanych testów według danej metody | Metody badania laboratoryjnego |
| PL11 | 167 | 11 | 40 | 880 | HI (H5/H7) |
| PL12 | 90 | 6 | 40 | 480 | HI (H5/H7) |
| PL21 | 12 | 2 | 40 | 160 | HI (H5/H7) |
| PL22 | 11 | 2 | 40 | 160 | HI (H5/H7) |
| PL31 | 208 | 12 | 40 | 960 | HI (H5/H7) |
| PL32 | 47 | 3 | 40 | 240 | HI (H5/H7) |
| PL33 | 56 | 4 | 40 | 320 | HI (H5/H7) |
| PL34 | 99 | 6 | 40 | 480 | HI (H5/H7) |
| PL41 | 434 | 24 | 40 | 1.920 | HI (H5/H7) |
| PL42 | 22 | 1 | 40 | 80 | HI (H5/H7) |
| PL43 | 59 | 4 | 40 | 320 | HI (H5/H7) |
| PL51 | 27 | 2 | 40 | 160 | HI (H5/H7) |
| PL52 | 7 | 1 | 40 | 80 | HI (H5/H7) |
| PL61 | 94 | 6 | 40 | 480 | HI (H5/H7) |
| PL62 | 63 | 4 | 40 | 320 | HI (H5/H7) |
| PL63 | 20 | 2 | 40 | 160 | HI (H5/H7) |
| SUMA | 1.416 | 90 | | 7.200 | |
Objaśnienia do tabel 1-6.
* kod NUTS(2) - ang. Nomenclature of Units for Territorial Statistics- standard geokodowania przyjęty w Unii Europejskiej na potrzeby identyfikowania statystycznych jednostek terytorialnych, gdzie poszczególne kody oznaczają odpowiednio: PL51-woj. dolnośląskie, PL61-woj. kujawsko-pomorskie, PL31-woj. lubelskie, PL43-woj. lubuskie, PL11-woj. łódzkie, PL21-woj. małopolskie, PL12-woj. mazowieckie, PL52-woj. opolskie, PL32- woj. podkarpackie, PL34-woj. podlaskie, PL63-woj. pomorskie, PL22-woj. śląskie, PL33-woj. świętokrzyskie, PL62- woj. warmińsko-mazurskie, PL41- woj. wielkopolskie, PL42-woj. zachodnipomorskie.
(b) Położenie gospodarstwa pochodzenia. Jeżeli nie można użyć kodu NUTS(2) należy określić położenie w stopniach długości i szerokości geograficznej.
(c) Łączna liczba gospodarstw jednej kategorii drobiu w danym regionie NUTS(2).
2.3. Opis zastosowanych badań laboratoryjnych
1. Procedury pobierania próbek oraz badania laboratoryjne zostaną przeprowadzone zgodnie z podręcznikiem diagnostycznym dotyczącym grypy ptaków (decyzja Komisji 2006/437/WE z dnia 4 sierpnia 2006 r. zatwierdzająca podręcznik diagnostyczny dotyczący grypy ptaków, przewidziany w dyrektywie Rady 2005/94/WE) ustanawiającym procedury diagnostyczne mające na celu potwierdzenie choroby oraz rozpoznanie różnicowe grypy ptaków (łącznie z badaniem surowicy z kaczek i gęsi poprzez test hamowania hemaglutynacji HI). Badania w kierunku grypy ptaków przeprowadzone zostaną w Krajowym Laboratorium Referencyjnym ds. Grypy Ptaków w PIW - PIB w Puławach.
2. Wszystkie pozytywne wyniki serologiczne zostaną potwierdzone w Krajowym Laboratorium Referencyjnym ds. Grypy Ptaków w PIW - PIB w Puławach metodą hamowania hemaglutynacji, z użyciem wyznaczonych szczepów dostarczonych przez Wspólnotowe Laboratorium Referencyjne ds. Grypy Ptaków, przy czym wykonuje się:
1) dla H5:
a) wstępne badanie z użyciem Ostrich/Denmark/72420/96 (H5N2),
b) badanie wszystkich próbek pozytywnych za pomocą Duck/Denmark/64650/03 (H5N7) celem wyeliminowania wpływu krzyżowej reakcji przeciwciała N2;
2) dla H7:
a) wstępne badanie z użyciem szczepu Turkey/England/647/77 (H7N7),
b) badanie wszystkich próbek pozytywnych za pomocą African Starling/983/79 (H7N1) celem wyeliminowania wpływu krzyżowej reakcji przeciwciała N7.
3. Realizacja programu w zakresie dzikiego ptactwa
* Cele, ogólne wymogi i kryteria nadzoru
3.1.1. Cele
Obowiązek prowadzenia nadzoru w celu poszerzenia wiedzy na temat zagrożeń pochodzących od dzikich ptaków związanych z wszelkimi występującymi u ptaków wirusami grypy ptaków pochodzącymi od ptaków wynika z art. 4 dyrektywy Rady 2005/94/WE z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie wspólnotowych środków zwalczania grypy ptaków i uchylającej dyrektywę 92/40/EWG. Szczegółowe wytyczne w zakresie wdrażania tego nadzoru zostały określone w decyzji Komisji 2007/268/WE z dnia 13 kwietnia 2007 r. w sprawie wdrażania programów nadzoru nad ptasią grypą u drobiu i dzikiego ptactwa w państwach członkowskich i zmieniającej decyzję 2004/450/WE.
Ponadto, program ma na celu wykonanie obowiązku określonego w § 12 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt.
Nadzorem u dzikiego ptactwa objęto występowanie wirusów wysoce zjadliwej grypy ptaków oraz nisko zjadliwej grypy ptaków.
Nadzór wirusologiczny nad grypą ptaków u dzikiego ptactwa służy określeniu ryzyka wprowadzenia wirusów grypy ptaków (nisko i wysoce zjadliwej) do drobiu domowego, przez:
1) zapewnienie wczesnego wykrywania wysoce zjadliwej grypy ptaków podtypu H5N1, dzięki badaniu wzrostu zachorowalności lub śmiertelności wśród dzikiego ptactwa;
2) zwiększenie nadzoru nad żywym i padłym dzikim ptactwem w przypadku wykrycia u niego wysoce zjadliwej grypy ptaków podtypu H5N1;
3) kontynuację "podstawowego" nadzoru nad różnymi gatunkami ptaków wędrownych żyjących na wolności, jako części ciągłego monitorowania wirusów nisko zjadliwej grypy ptaków. Próbki pobiera się głównie od ptactwa z rzędu blaszkodziobych (ptactwo wodne) i siewkowych (ptactwo brzegowe i mewy), aby ocenić czy są one nosicielami wirusa nisko zjadliwej grypy ptaków podtypu H5 i H7 (badanie to również wykryłoby, jeżeli występują wirusy wysoce zjadliwej grypy ptaków podtypu H5N1 i inne wirusy wysoce zjadliwej grypy ptaków). Badaniu należy poddać zwłaszcza gatunki o podwyższonym ryzyku związanym z grypą ptaków, wymienione w tabeli 8 przedstawionej w ust. 3.4.
Do badań nad grypą ptaków u dzikiego ptactwa nie stosuje się nadzoru serologicznego, ponieważ przy pomocy metod serologicznych nie można rozróżnić wysoce i nisko zjadliwych szczepów, a obecność przeciwciał nie umożliwia stwierdzenia, w jakim miejscu dzikie ptactwo mogło się zarazić. Nadzór serologiczny może być jednak ważny podczas badania, u jakich gatunków ptaków osiadłych lub wędrownych występowanie wirusów H5/H7 jest lub było rozpowszechnione (lub endemiczne).
3.1.2. Ogólne wymogi i kryteria
1. Pobieranie próbek potrwa od dnia wejścia w życie rozporządzenia do dnia 31 grudnia 2009 r.
2. Próbki do badań pobiera powiatowy lekarz weterynarii oraz przesyła je do Krajowego Laboratorium Referencyjnego ds. Grypy Ptaków w PIW-PIB w Puławach.
3. Krajowe Laboratorium Referencyjnym ds. Grypy Ptaków w PIW-PIB w Puławach przeprowadza badania próbek, a wyniki tych badań przekazuje właściwemu miejscowo powiatowemu lekarzowi weterynarii, Głównemu Lekarzowi Weterynarii oraz Wspólnotowemu Laboratorium Referencyjnemu ds. Grypy Ptaków.
4. Wykryte izolaty wirusów grypy ptaków występujące u dzikiego ptactwa Krajowe Laboratorium Referencyjne ds. Grypy Ptaków w PIW-PIB w Puławach przekazuje do Wspólnotowego Laboratorium Referencyjnego ds. Grypy Ptaków zgodnie z prawodawstwem wspólnotowym, chyba że przyznane zostanie odstępstwo zgodnie z rozdziałem V ust. 4 podręcznika diagnostycznego ustanowionego w decyzji Komisji 2006/437/WE z dnia 4 sierpnia 2006 r. zatwierdzającej podręcznik diagnostyczny dotyczący grypy ptaków, przewidziany w dyrektywie Rady 2005/94/WE. Wirusy podtypu H5/H7 zostaną niezwłocznie przesłane i poddane standardowym charakterystykom (sekwencjonowanie nukleotydów/IVPI) zgodnie z podręcznikiem diagnostycznym.
3.2. Koncepcja i wdrożenie programu u dzikiego ptactwa
3.2.1. W celu efektywnego sprawowania nadzoru, właściwego określenia gatunków ptaków i optymalizacji pobierania próbek organy Inspekcji Weterynaryjnej współpracują z epidemiologami oraz ornitologami i organami właściwymi do spraw ochrony przyrody, a także z instytucjami zajmującymi się ochroną lub obserwacją ptaków i ze stacjami obrączkowania.
Pobieranie próbek od żywych ptaków dzikich objętych ochroną gatunkową ścisłą lub częściową wymaga uzyskania zezwolenia Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska lub właściwego miejscowo Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.
Przy wyborze badanych gatunków na obszarze powiatu powiatowy lekarz weterynarii uwzględnia sytuację pod względem dominacji gatunków oraz wielkości populacji ptaków. Podczas pobierania próbek uwzględnia się sezonowość i trasy wędrówek, główne siedliska, instynkt stadny i mieszanie się podczas przelotu, a także wyniki wcześniejszych programów nadzoru realizowanych w latach 2003-2007.
W odniesieniu do wysoce zjadliwej grypy ptaków H5N1 uwzględnia się wszystkie ww. czynniki, aby móc określić prawdopodobieństwo narażenia dzikiego ptactwa na zarażenie się od zakażonego drobiu i dzikich ptaków na obszarach wystąpienia tej choroby oraz prawdopodobieństwo kontaktu dzikiego ptactwa z drobiem domowym w wybiegowych systemach hodowli drobiu.
1. Nadzór bierny nad chorym i padłym dzikim ptactwem koncentruje się przede wszystkim na:
1) obszarach, na których występuje wzrost zachorowalności lub śmiertelności wśród dzikiego ptactwa;
2) obszarach w pobliżu morza, jezior i wód, gdzie znaleziono padłe ptaki, zwłaszcza jeżeli obszary te znajdują się w pobliżu ferm drobiu;
3) ptakach należących do gatunków o podwyższonym ryzyku związanym z grypą ptaków oraz na innym dzikim ptactwie żyjącym w ich bezpośrednim sąsiedztwie.
2. Nadzór czynny nad żywymi i klinicznie zdrowymi lub chorymi, zranionymi lub upolowanymi ptakami koncentruje się na:
1) ptakach wędrownych z rzędu blaszkodziobych (ptactwo wodne) i siewkowych (ptactwo brzegowe i mewy);
2) obszarach zidentyfikowanych pod względem występowania dużej liczby ptaków wędrownych, na których dochodzi do mieszania się różnych gatunków tych ptaków, zwłaszcza na obszarach w pobliżu ferm drobiu;
3) wyborze gatunków o podwyższonym ryzyku związanym z grypą ptaków.
3. Badania żywego i padłego dzikiego ptactwa na obszarach, gdzie wykryto przypadki H5N1 (nadzór czynny i bierny), koncentrują się na:
1) dzikim ptactwie w celu wykrycia nosicieli bezobjawowych;
2) ptakach na obszarach, na których istnieją związki epidemiologiczne z wykrytymi przypadkami;
3) ptakach, które mogą mieć bezpośredni kontakt z hodowlą drobiu (obszar zapowietrzony, obszar zagrożony i obszar B) i które mogą stanowić potencjalne źródło zakażenia.
Liczba próbek, które należy pobrać od dzikiego ptactwa, została określona w tabeli 7
Tabela 7.
| KOD NUTS (2)(a) | Dzikie ptaki, od których należy pobrać próbki | Liczba próbek, które należy pobrać w ramach czynnego nadzoru | Liczba próbek, które należy pobrać w ramach biernego nadzoru |
| PL11 | | 30 | |
| PL12 | | 110 | |
| PL21 | | 30 | |
| PL22 | 30 | 300 z całego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej |
| PL31 | 40 |
| PL32 | 30 |
| PL33 | 30 |
| PL34 | 110 | |
| PL41 | 80 | |
| PL42 | 230 | |
| PL43 | | 230 | |
| PL51 | | 170 | |
| PL52 | | 50 | |
| PL61 | | 50 | |
| PL62 | | 150 | |
| PL63 | | 230 | |
| SUMA | | 1.600 | co najmniej 300 |
(a) Odesłanie do miejsca znalezienia ptaków lub pobrania próbek. Jeżeli nie można użyć kodu NUTS 2 należy określić położenie w stopniach długości i szerokości geograficznej.
3.2.2. Procedury pobierania próbek
1. Do badań wirusologicznych pobiera się wymazy z jamy ustno-gardłowej i z kloaki od ptaków niewykazujących klinicznych objawów choroby żyjących na wolności. Jeśli z jakiegokolwiek powodu pobranie wymazów z kloaki od żywych ptaków jest niemożliwe, można je zastąpić zebranymi próbkami świeżego kału. Niemniej należy zapewnić spójność pomiarową w przypadku miejsc mieszania się różnych gatunków ptaków.
2. W celu wyodrębnienia wirusa i wykrycia molekularnego (PCR) pobiera się próbki z kloaki i tchawicy lub jamy ustno-gardłowej, lub próbki tkanek (z mózgu, serca, płuc nerek i jelit) dzikich ptaków padłych lub odstrzelonych.
3. Należy zwrócić uwagę na przechowywanie i transport próbek. Wymazy są natychmiast schładzane lodem lub żelowymi wkładami chłodzącymi i dostarczane do laboratorium w jak najkrótszym czasie. Próbki nie powinny być zamrażane, chyba że jest to bezwzględnie konieczne.
Jeżeli jest to możliwe, wymazy umieszcza się (zanurzone całkowicie) w płynie z antybiotykami lub specjalnym podłożu do transportu wirusów. Umieszczenie próbek w takim podłożu podczas transportu nie zastępuje schłodzenia.
Jeżeli nie ma takiego podłoża wymazy umieszcza się w pojemnikach i dostarcza się w postaci suchej.
Jeżeli niemożliwe jest szybkie przewiezienie do laboratorium przed upływem 48 godzin, w temperaturze 4°C, próbki niezwłocznie zamraża się, a następnie przewozi w suchym lodzie. Na przechowywanie i transport mogą wpływać różnorodne czynniki. Wybór sposobu postępowania dostosowuje się do zaistniałych okoliczności.
4. Pobieranie próbek przeprowadza się zgodnie z podręcznikiem diagnostycznym dotyczącym grypy ptaków (decyzja Komisji 2006/437/WE z dnia 4 sierpnia 2006 r. zatwierdzająca podręcznik diagnostyczny dotyczący grypy ptaków, przewidziany w dyrektywie Rady 2005/94/WE) ustanawiającym procedury diagnostyczne służące do stwierdzenia oraz rozpoznania różnicowego grypy ptaków.
3.3. Opis zastosowanych badań laboratoryjnych
1. Procedury pobierania próbek oraz badania laboratoryjne przeprowadza się zgodnie z podręcznikiem diagnostycznym dotyczącym grypy ptaków (decyzja Komisji 2006/437/WE z dnia 4 sierpnia 2006 r. zatwierdzająca podręcznik diagnostyczny dotyczący grypy ptaków, przewidziany w dyrektywie Rady 2005/94/WE) ustanawiającym procedury diagnostyczne służące do stwierdzenia oraz rozpoznania różnicowego grypy ptaków.
2. Wszystkie próbki pobrane podczas nadzorowania grypy ptaków u ptaków dzikich są możliwie najszybciej poddawane badaniu przy zastosowaniu technik molekularnych, jeżeli są dostępne i zgodnie z podręcznikiem diagnostycznym. Badania w kierunku grypy ptaków są przeprowadzone w Krajowym Laboratorium Referencyjnym ds. Grypy Ptaków w PIW-PIB w Puławach. Zaleca się wstępne badanie przesiewowe metodą PCR dla genu M z szybkim przeprowadzeniem badań próbek pozytywnych na identyfikację podtypu H5 i H7 (w terminie 2 tygodni); w przypadku pozytywnego wyniku badania jak najszybciej przeprowadza się analizę miejsca cięcia hemaglutyniny w celu ustalenia, czy mamy do czynienia z wirusem wysoce zjadliwej grypy ptaków, czy nisko zjadliwej grypy ptaków. Jeżeli zostanie potwierdzona obecność wysoce zjadliwej grypy ptaków podtyp H5, przeprowadza się dodatkowe badania na określenie podtypu N (nawet jeżeli w ten sposób można jedynie wykluczyć N1).
3. W laboratorium można pulować do pięciu próbek pobranych od tego samego gatunku ptaków, w tym samym miejscu i czasie, jeżeli jest zapewniona możliwość powtórnego zidentyfikowania i zbadania pojedynczych próbek w przypadku uzyskania pozytywnego wyniku.
3.4. Wykaz gatunków dzikiego ptactwa o podwyższonym ryzyku związanym z grypą ptaków*)
Tabela 8.
| Nazwa zwyczajowa | Nazwa naukowa |
| Łabędź czarnodzioby | Cygnus columbianus |
| Łabędź krzykliwy | Cygnus cygnus |
| Łabędź niemy | Cygnus olor |
| Gęsi | |
| Gęś krótkodzioba | Anser brachyrhynchus |
| Gęś zbożowa | Anser fabalis |
| Gęś białoczelna (europejska rasa) | Anser albifrons albifrons |
| Gęś mała | Anser erythropus |
| Gęś gęgawa | Anser anser |
| Bernikla białolica | Branta leucopsis |
| Bernikla obrożna | Branta bernicla |
| Bernikla rdzawoszyja | Branta ruficollis |
| Bernikla kanadyjska | Branta canadensis |
| Kaczki | |
| Świstun | Anas penelope |
| Cyraneczka | Anas crecca |
| Krzyżówka | Anas platyrhynchos |
| Rożeniec | Anas acuta |
| Cyranka | Anas querquedula |
| Płaskonos | Anas clypeata |
| Marmurka | Marmaronetta angustirostris |
| Hełmiatka | Netta rufina |
| Głowienka | Aythya ferina |
| Czernica | Aythya fuligula |
| Ptaki brodzące | |
| Czajka | Vanellus vanellus |
| Siewka złota | Pluvialis apricaria |
| Rycyk | Limosa limosa |
| Batalion | Philomachus pugnax |
| Mewy | |
| Mewa śmieszka | Larus ridibundus |
| Mewa pospolita | Larus canus |
*) Wykaz nie jest wyczerpujący i służy jedynie wskazaniu gatunków wędrownych, które mogą stanowić wysokie ryzyko wprowadzenia grypy ptaków do Wspólnoty, na podstawie ich tras wędrówek obejmujących obszary, na których u dzikiego ptactwa lub drobiu wystąpiła wysoce zjadliwa grypy ptaków H5N1. Wykaz ten opracowano na podstawie opinii naukowej na temat ptaków wędrownych i ich prawdopodobnej roli w rozprzestrzenianiu wysoce zjadliwej grypy ptaków przyjętej dnia 12 maja 2006 r. przez panel ds. zdrowia i dobrostanu zwierząt Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), a także na podstawie prac przeprowadzonych przez Komitet ORNIS i wykonawców usług zleconych przez Dyrekcję Generalną ds. Środowiska Komisji Europejskiej. Aktualizacja tego wykazu jest możliwa po udostępnieniu wyników dalszych badań naukowych i na podstawie oceny ryzyka przeprowadzonej przez organy krajowe z uwzględnieniem konkretnej sytuacji ornitologicznej.
4. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wysoce zjadliwej grypy ptaków u drobiu w ostatnich pięciu latach
4.1. Podejmowane działania w zakresie grypy ptaków
W 2007 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wykryto 9 ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków podtypu H5N1 u drobiu hodowlanego. W latach wcześniejszych choroba nie występowała u drobiu hodowlanego. Program nadzoru prowadzony w latach 2003-2007 obejmował fermy kur niosek reprodukcyjnych, kur niosek towarowych, indyków, gęsi i kaczek, strusi, ptaków łownych oraz ptaki dzikie. Próbki były pobierane i badane przez cały rok.
4.1.1. Wyznaczenie organu centralnego odpowiedzialnego za nadzór i koordynację wdrażania programu
Organem centralnym odpowiedzialnym za nadzór nad wdrażaniem niniejszego programu realizowanego w 2009 r. jest Główny Lekarz Weterynarii. Na poziomie województw organami odpowiedzialnymi za nadzór nad wdrażaniem programu są wojewódzcy lekarze weterynarii. Za właściwe pobieranie i przesyłanie próbek są odpowiedzialni powiatowi lekarze weterynarii.
4.1.2. Regulacje prawne w zakresie rejestracji gospodarstw
Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt powiatowy lekarz weterynarii prowadzi rejestr podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną.
Rejestr ten zawiera w szczególności:
1) imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres podmiotu;
2) weterynaryjny numer identyfikacyjny, jeżeli został nadany;
3) określenie rodzaju i zakresu prowadzonej działalności nadzorowanej;
4) informacje o decyzjach administracyjnych wydanych w stosunku do podmiotu,
5) datę wpisu i wykreślenia z rejestru.
Powiatowy lekarz weterynarii przekazuje, za pośrednictwem wojewódzkiego lekarza weterynarii, Głównemu Lekarzowi Weterynarii dane zawarte w rejestrze, a także informacje o każdej zmianie stanu faktycznego lub prawnego ujawnionego w tym rejestrze.
Sposób prowadzenia rejestru przez powiatowego lekarza weterynarii określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 grudnia 2008 r. w sprawie rejestru podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną (Dz. U. z 2009 r. Nr 14, poz. 81).
Ponadto, powiatowy lekarz weterynarii rejestruje podmioty prowadzące produkcję podstawową. Obowiązek ten wynika z rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. WE L 139 z 30.04.2004, str. 55, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 14) oraz z ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z 2006 r. Nr 17, poz. 127, z późn. zm.).
4.1.3. Regulacje prawne w zakresie przeprowadzania szczepień
Zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt grypa ptaków należy do chorób zakaźnych zwierząt podlegających zakazowi szczepień.
5. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie choroby u dzikiego ptactwa w ostatnich pięciu latach
5.1. Środki objęte programem nadzoru nad dzikim ptactwem
W 2006 r. wykryto 9 ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków u ptaków dzikich podtyp H5N1. W 2007 roku wykryto 1 ognisko choroby. W latach wcześniejszych wysoce zjadliwa grypa ptaków nie występowała na terytorium Polski. Program nadzoru nad dzikim ptactwem w kierunku grypy ptaków w latach 2003 - 2007 obejmował monitoring czynny oraz bierny. Monitoring czynny był prowadzony na obszarze wybranych województw w okresie luty - maj (wiosenne migracje ptaków) oraz wrzesień - grudzień (jesienne migracje ptaków), natomiast monitoring bierny był prowadzony na terytorium całego państwa przez cały rok.
5.1.1. Wyznaczenie organu centralnego odpowiedzialnego za nadzór i koordynację wdrażania programu
Określony w pkt 4.1.1.
5.1.2. Opis i określenie obszarów geograficznych i administracyjnych, na których będzie realizowany program
Program nadzoru nad grypą ptaków w 2009 r. będzie realizowany na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z uwagi na fakt, iż na całym terytorium państwa występuje duże zagęszczenie gospodarstw hodujących drób. Przeprowadzona analiza potwierdziła, iż ryzyko wystąpienia grypy ptaków jest wysokie na terytorium całego państwa. Monitoring u ptaków dzikich zostanie podzielony na czynny oraz bierny.
6. Regulacje prawne w zakresie powiadamiania o grypie ptaków
Zgodnie z art. 42 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt w przypadku podejrzenia wystąpienia grypy ptaków posiadacz zwierzęcia zobowiązany jest do:
1) niezwłocznego zawiadomienia o tym organu Inspekcji Weterynaryjnej lub najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta);
2) pozostawienia ptaków w miejscu ich przebywania i niewprowadzania tam innych zwierząt;
3) uniemożliwienia osobom postronnym dostępu do pomieszczeń lub miejsc, w których znajdują się ptaki podejrzane o zakażenie lub o grypę ptaków, lub zwłoki ptaków;
4) wstrzymania się od wywożenia, wynoszenia i zbywania produktów w szczególności mięsa, zwłok zwierzęcych, środków żywienia zwierząt, wody, ściółki i nawozów naturalnych;
5) udostępnienia organom Inspekcji Weterynaryjnej zwierząt i zwłok zwierzęcych do badań i zabiegów weterynaryjnych, a także udzielenia pomocy przy ich wykonywaniu;
6) udzielenia organom Inspekcji Weterynaryjnej oraz osobom działającym w imieniu tych organów wyjaśnień i podawania informacji, które mogą mieć znaczenie dla wykrycia grypy ptaków i źródeł zakażenia lub zapobiegania jej szerzeniu.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) niezwłocznie informuje organ Inspekcji Weterynaryjnej o otrzymaniu zawiadomienia.
Podmiot świadczący usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej niezwłocznie informuje organ Inspekcji Weterynaryjnej, jeżeli na podstawie zawiadomienia podejrzewa wystąpienie grypy ptaków.
Powiatowy lekarz weterynarii po otrzymaniu zawiadomienia podejmuje niezwłocznie czynności w celu wykrycia lub wykluczenia grypy ptaków.
Powiatowy lekarz weterynarii niezwłocznie informuje wojewódzkiego lekarza weterynarii, w tym w formie elektronicznej, o podejrzeniu lub wystąpieniu grypy ptaków oraz o czynnościach podjętych w celu wykrycia lub wykluczenia tej choroby.
Wojewódzki lekarz weterynarii przekazuje niezwłocznie Głównemu Lekarzowi Weterynarii, w tym w formie elektronicznej, informacje o podejrzeniu lub wystąpieniu grypy ptaków oraz o czynnościach podjętych w celu wykrycia lub wykluczenia tej choroby.
Zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt podmioty świadczące usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej oraz laboratoria przekazują powiatowemu lekarzowi weterynarii informacje o podejrzeniu wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt podlegającej notyfikacji w Unii Europejskiej niezwłocznie po powzięciu takiego podejrzenia.
Powiatowy lekarz weterynarii przekazuje wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii informacje o powzięciu podejrzenia lub o stwierdzeniu choroby zakaźnej zwierząt podlegającej obowiązkowi zwalczania lub notyfikacji w Unii Europejskiej niezwłocznie po powzięciu tego podejrzenia lub stwierdzeniu choroby.
Wojewódzki lekarz weterynarii przekazuje informacje uzyskane od powiatowego lekarza weterynarii Głównemu Lekarzowi Weterynarii.
Główny Lekarz Weterynarii:
1) informuje, wykonując postanowienia umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, właściwe organizacje międzynarodowe o wystąpieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej grypy ptaków;
2) powiadamia Komisję Europejską oraz inne państwa członkowskie Unii Europejskiej o przypadku wystąpienia grypy ptaków.
7. Koszty
7.1. Nadzór nad drobiem
Tabela 9.
| Środki kwalifikujące się do współfinansowania nadzoru nad drobiem |
| Metody badania laboratoryjnego | Liczba testów do wykonania według danej metody | Koszt jednostkowy testów (według danej metody) | Koszt całkowity |
| Wstępne serologiczne badanie przesiewowe (a) | - | - | - |
Test zahamowania hemaglutynacji HI na obecność H5/H7 (b) | 12.170 + 1.217 (powtórne badanie) = 13.387 | 7,5 euro | 100.402 euro |
| Test izolacji wirusa | - | - | - |
| Badanie PCR | - | - | - |
| Inne środki, jakie należy uwzględnić | | | |
| Kontrola wyrywkowa | - | - | - |
| Pozostałe (np. pobieranie i przesyłanie próbek do laboratorium) | | 1euro/próbkę x 6.085 próbek | 6.085 euro |
| Razem | | | 106.487euro (381.968 zł*) |
(a) określić badanie laboratoryjne, które należy zastosować.
(b) określić liczbę testów na obecność H5 i H7.
* Wg średniego kursu NBP na dzień 14 lutego 2008 r.: 1 euro = 3,5870 zł
Są to szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości wydatków przewidzianych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej na rok 2009.
7.2. Nadzór nad dzikim ptactwem
Tabela 10.
| Środki kwalifikujące się do współfinansowania nadzoru nad dzikim ptactwem |
| Metody badania laboratoryjnego | Liczba testów do wykonania według danej metody | Koszt jednostkowy testów (według danej metody) | Koszt całkowity |
| Wstępne serologiczne badanie przesiewowe | - | - | - |
Test zahamowania hemaglutynacji HI na obecność H5/H7 | - | - | - |
| Test izolacji wirusa | 20 | 80 euro | 1.600 euro |
| Badanie PCR | 410 (RT-PCR/M) 20 (RT-PCR/H5) 20 (RT-PCR/H7) | 77 euro (RT-PCR/M) 38euro(RTPCR/H5/H7) 38euro(RT-PCR/H7) | 33.090 euro |
| Inne środki, jakie należy uwzględnić | | | |
| Kontrola wyrywkowa | - | - | - |
| Pozostałe (np. pobieranie i przesyłanie próbek do laboratorium) | | 2euro/próbkę x 1.900 próbek | 3.800 euro |
| Razem | | | 38.490 euro (138.063 zł*) |
* Wg średniego kursu NBP na dzień 14 lutego 2008 r.: 1 euro = 3,5870 zł
Szacunkowe koszty łącznie (badanie drobiu i ptaków dzikich):
106.487 euro + 38.490 euro = 144.977 euro (520.031 zł*)
* Wg średniego kursu NBP na dzień 14 lutego 2008 r.: 1 euro = 3,5870 zł
Są to szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości wydatków przewidzianych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej na rok 2009.
