|
|
 |
Dziennik Ustaw 2003 Nr 41 poz. 352 - Wymagania metrologiczne, którym powinny odpowiadać polarymetry
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ1)
z dnia 20 lutego 2003 r.
w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać polarymetry
(Dz. U. z dnia 10 marca 2003 r.)
Na podstawie art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636 i Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 155, poz. 1286 i Nr 166, poz. 1360) zarządza się, co następuje:
§ 1. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: 1) "polarymetrze" - rozumie się przez to przyrząd pomiarowy służący do pomiaru kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji światła przechodzącego przez gazy, ciecze i ciała stałe oraz innych wielkości fizycznych będących funkcją kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji; 2) "Międzynarodowej Skali Cukrowej" - rozumie się przez to skalę zdefiniowaną przez Międzynarodową Komisję Ujednolicania Cukrowniczych Metod Analitycznych (ICUMSA), wyrażaną w °Z; 3) "sacharymetrze" - rozumie się przez to polarymetr z podziałką wyskalowaną w stopniach Międzynarodowej Skali Cukrowej (°Z), przeznaczony do pomiaru zawartości sacharozy w roztworze wodnym na podstawie porównania kątów skręcenia płaszczyzny polaryzacji światła przechodzącego przez badany roztwór i roztwór czystej sacharozy o ustalonym stężeniu masowym; 4) "kącie skręcenia płaszczyzny polaryzacji światła" - rozumie się przez to wielkość, charakterystyczną dla związków chemicznych optycznie czynnych, wyrażoną w stopniach kątowych (°), oznaczaną symbolem a, zależną od długości fali światła l, temperatury t i długości rurki polarymetrycznej l (odpowiadającej wymiarowi próbki substancji użytej do pomiarów); 5) "dryfcie zera" - rozumie się przez to powolną zmianę charakterystyki metrologicznej (wskazań punktu zerowego); 6) "warunkach odniesienia" - rozumie się przez to warunki użytkowania przewidziane do badania polarymetrów lub do wzajemnego porównywania wyników pomiarów; 7) "klasie dokładności" - rozumie się przez to klasę polarymetrów, spełniających określone wymagania metrologiczne i których błędy zawarte są w wyznaczonych granicach.
§ 2. Polarymetry mogą być skonstruowane w szczególności jako: 1) polarymetry z obrotowym polaryzatorem lub analizatorem wykorzystujące monochromatyczne światło o znanej długości fali w zakresie od 546 nm do 900 nm; 2) polarymetry z klinowym kompensatorem kwarcowym wykorzystujące monochromatyczne światło o znanej długości fali w zakresie od 546 nm do 900 nm lub światło żarówki o efektywnej długości fali 587 nm.
§ 3. 1. Polarymetr składa się z następujących elementów: 1) źródło światła; 2) polaryzator lub urządzenie półcieniowe; 3) komora z rurką polarymetryczną; 4) analizator; 5) soczewki i płytki szklane lub kwarcowe. 2. Polarymetr powinien być wyposażony w urządzenie do regulacji wskazania zerowego.
§ 4. Konstrukcja polarymetru powinna zapewniać: 1) brak ujemnego wpływu jego drgań na wynik pomiaru; 2) możliwość jego sprawdzenia za pomocą kwarcowych płytek kontrolnych lub innych wzorców kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji światła; 3) zabezpieczenie wewnętrznych części optycznych, o których mowa w § 3 ust. 1 pkt 2 i 4, przed dostępem osób nieuprawnionych; 4) łatwe czyszczenie części optycznych, o których mowa w § 3 ust. 1 pkt 3 i 5.
§ 5. 1. Do budowy polarymetrów powinny być stosowane materiały odporne na działanie substancji mierzonych i odczynników pomocniczych. 2. Materiały ferromagnetyczne mogą być stosowane pod warunkiem, że nie mają wpływu na wartości kątów skręcenia płaszczyzny polaryzacji światła badanych próbek. 3. W polarymetrach z klinowym kompensatorem kwarcowym niejednorodność i inne wady kwarcu nie powinny wpływać na dokładność wskazań.
§ 6. Odczytu wyników pomiaru polarymetru dokonuje się w sposób wizualny (polarymetry wizualne) lub za pomocą metod fotoelektrycznych (polarymetry fotoelektryczne).
§ 7. 1. Podziałka polarymetru powinna być wyskalowana w stopniach albo stopniach Międzynarodowej Skali Cukrowej. Zakres wskazań w stopniach może obejmować kąt pełny lub jego część. 2. Podziałka sacharymetru powinna być wyskalowana w stopniach Międzynarodowej Skali Cukrowej, a jej zakres pomiarowy powinien wynosić od -30 °Z do +120 °Z lub obejmować część tego zakresu.
§ 8. 1. Komora z rurką polarymetryczną powinna być tak wykonana, aby oś optyczna polarymetru pokrywała się z osią rurki polarymetrycznej, przy czym kąt utworzony przez te osie nie może przekraczać 0,5°. 2. Rurka polarymetryczna powinna być tak zbudowana, aby promienie światła przez nią przechodzące: 1) nie były przez nią wygaszane; 2) nie odbijały się od jej ścianek; 3) były ograniczone przysłonami kołowymi. 3. Podczas pracy polarymetru wzrost temperatury rurki polarymetrycznej nie może być większy niż 1 °C.
§ 9. 1. Polarymetry wizualne powinny działać na zasadzie półcienia, przy czym kąt półcienia powinien być stały i mieścić się w zakresie 5° ¸ 10° lub być regulowany w zakresie 0° ¸ 10°. 2. Konstrukcja okularu urządzenia półcieniowego powinna umożliwiać zogniskowanie linii oddzielającej poszczególne części pola widzenia oraz zrównanie ich jasności.
§ 10. 1. Zmiana wskazań polarymetru spowodowana zmianą efektywnej długości fali światła w roztworach zabarwionych nie powinna przekraczać ±0,02% wartości tych wskazań. 2. Ustabilizowane wskazanie polarymetrów fotoelektrycznych powinno być uzyskane w czasie nieprzekraczającym 30 s bez względu na wartość tego wskazania.
§ 11. 1. Na polarymetrach powinny być zamieszczone w sposób trwały i czytelny następujące oznaczenia: 1) nazwa polarymetru; 2) nazwa i adres lub znak producenta polarymetru; 3) numer fabryczny. 2. Na sacharymetrach powinny być zamieszczone oznaczenia, o których mowa w ust. 1, oraz podana: 1) długość rurki lub rurek polarymetrycznych, które powinny być stosowane podczas pomiarów; 2) temperatura odniesienia "20 °C" i długość fali światła, dla której została wykonana skala sacharymetru.
§ 12. Ustala się następujące warunki odniesienia dla polarymetrów: 1) temperatura t = 20°C; 2) długość fali światła wybrana spośród podanych: a) lHgvac = 546,2271 nm - w próżni, lHg = 546,1 nm - w powietrzu, b) lNavac = 589,4400 nm - w próżni, lNa = 589,3 nm - w powietrzu, c) lHe-Nevac = 632,9914 nm - w próżni, lHe-Ne = 633,0 nm - w powietrzu, d) l = 587 nm - efektywna długość fali dla polarymetrów z klinowym kompensatorem kwarcowym.
§ 13. 1. W zależności od wartości skrajnych błędu dopuszczalnego wyróżnia się trzy klasy dokładności polarymetrów: I, II, III. 2. Wartości skrajne błędu dopuszczalnego, w zależności od klasy dokładności, są równe: 1) dla sacharymetrów: a) klasa dokładności I - ±0,05 °Z, b) klasa dokładności II - ±0,1 °Z, c) klasa dokładności III - ±0,2 °Z; 2) dla pozostałych polarymetrów: a) klasa dokładności I - ±0,01°, b) klasa dokładności II - ±0,05°, c) klasa dokładności III - ±0,2°. 3. Dryft zera w polarymetrach fotoelektrycznych nie powinien przekraczać wartości skrajnych błędu dopuszczalnego określonych dla danej klasy dokładności polarymetru.
§ 14. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
______ 1) Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej - gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 1, poz. 5).
Pozycje
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 221, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 371, 372, 373, 374, 375, 376, 377, 378, 379, 380, 381, 382, 383, 384, 385, 386, 387, 388, 389, 390, 391, 392, 393, 394, 395, 396, 397, 398, 399, 400, 401, 402, 403, 404, 405, 406, 407, 408, 409, 410, 411, 412, 413, 414, 415, 416, 417, 418, 419, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 429, 430, 431, 432, 433, 434, 435, 436, 437, 438, 439, 440, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 449, 450, 451, 452, 453, 454, 455, 456, 457, 458, 459, 460, 461, 462, 463, 464, 465, 466, 467, 468, 469, 470, 471, 472, 473, 474, 475, 476, 477, 478, 479, 480, 481, 482, 483, 484, 485, 486, 487, 488, 489, 490, 491, 492, 493, 494, 495, 496, 497, 498, 499, 500, 501, 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514, 515, 516, 517, 518, 519, 520, 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528, 529, 530, 531, 532, 533, 534, 535, 536, 537, 538, 539, 540, 541, 542, 543, 544, 545, 546, 547, 548, 549, 550, 551, 552, 553, 554, 555, 556, 557, 558, 559, 560, 561, 562, 563, 564, 565, 566, 567, 568, 569, 570, 571, 572, 573, 574, 575, 576, 577, 578, 579, 580, 581, 582, 583, 584, 585, 586, 587, 588, 589, 590, 591, 592, 593, 594, 595, 596, 597, 598, 599, 600, 601, 602, 603, 604, 605, 606, 607, 608, 609, 610, 611, 612, 613, 614, 615, 616, 617, 618, 619, 620, 621, 622, 623, 624, 625, 626, 627, 628, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 636, 637, 638, 639, 640, 641, 642, 643, 644, 645, 646, 647, 648, 649, 650, 651, 652, 653, 654, 655, 656, 657, 658, 659, 660, 661, 662, 663, 664, 665, 666, 667, 668, 669, 670, 671, 672, 673, 674, 675, 676, 677, 678, 679, 680, 681, 682, 683, 684, 685, 686, 687, 688, 689, 690, 691, 692, 693, 694, 695, 696, 697, 698, 699, 700, 701, 702, 703, 704, 705, 706, 707, 708, 709, 710, 711, 712, 713, 714, 715, 716, 717, 718, 719, 720, 721, 722, 723, 724, 725, 726, 727, 728, 729, 730, 731, 732, 733, 734, 735, 736, 737, 738, 739, 740, 741, 742, 743, 744, 745, 746, 747, 748, 749, 750, 751, 752, 753, 754, 755, 756, 757, 758, 759, 760, 761, 762, 763, 764, 765, 766, 767, 768, 769, 770, 771, 772, 773, 774, 775, 776, 777, 778, 779, 780, 781, 782, 783, 784, 785, 786, 787, 788, 789, 790, 791, 792, 793, 794, 795, 796, 797, 798, 799, 800, 801, 802, 803, 804, 805, 806, 807, 808, 809, 810, 811, 812, 813, 814, 815, 816, 817, 818, 819, 820, 821, 822, 823, 824, 825, 826, 827, 828, 829, 830, 831, 832, 833, 834, 835, 836, 837, 838, 839, 840, 841, 842, 843, 844, 845, 846, 847, 848, 849, 850, 851, 852, 853, 854, 855, 856, 857, 858, 859, 860, 861, 862, 863, 864, 865, 866, 867, 868, 869, 870, 871, 872, 873, 874, 875, 876, 877, 878, 879, 880, 881, 882, 883, 884, 885, 886, 887, 888, 889, 890, 891, 892, 893, 894, 895, 896, 897, 898, 899, 900, 901, 902, 903, 904, 905, 906, 907, 908, 909, 910, 911, 912, 913, 914, 915, 916, 917, 918, 919, 920, 921
|