PRAWO PRACY – Informacje ogólne

Prawo pracy to dyscyplina prawa, która wciąż ulega modyfikacjom i przemianom. Jest ona poddawana procesowi ciągłych zmian w zależności od okresu historycznego, w jakim się ono objawia. Prawo pracy jest ściśle związane z przemianami polityczno-społecznymi i gospodarczymi, które mają miejsce w państwie na przestrzeni wieków. W czasach nam obecnych obserwujemy proces upolityczniania prawa pracy, co jest zjawiskiem ocenianym negatywnie.

Prawo pracy jest typem prawa regulującego stosunki w miejscu pracy.

 

Współcześnie w zakres prawa pracy wchodzą przepisy regulujące nawiązanie i rozwiązanie stosunku pracy, czas pracy, obowiązki pracownika i zakładu pracy, wynagrodzenie za pracę, ochronę pracy, urlopy wypoczynkowe, regulaminy pracy, uprawnienia związków zawodowych, rozstrzyganie sporów ze stosunku pracy, zbiorowe konflikty (spory) pracy, układy zbiorowe pracy. Ubezpieczenia społeczne rozwijają się stopniowo w odrębny dział prawa.

Prawo pracy reguluje stosunki pracy powstające na podstawie umowy o pracę, wyboru, powołania, mianowania (nominacji), umów zawieranych w celu przygotowania zawodowego (umowa o przyuczenie do określonej pracy, o naukę zawodu), spółdzielczej umowy o pracę. Niektóre przepisy prawa pracy mają zastosowanie do osób wykonujących pracę nakładczą (chałupnictwo). W 1974 prawo pracy w Polsce zostało skodyfikowane, do tej pory obowiązywały przepisy regulujące poszczególne zagadnienia prawa pracy (niektóre jeszcze z okresu międzywojennego).

Sytuację niektórych grup pracowników (np. urzędników państwowych, nauczycieli, marynarzy) określają osobne przepisy (pragmatyki). Nauka prawo pracy rozwinęła się najwcześniej w Niemczech, następnie we Francji.

 

Przedmiotem prawa pracy nie jest praca jako taka, lecz stosunki między ludźmi ze względu na wykonywanie pracy. Reguły prawa pracy mają specyficzne przeznaczenie – ustalają one obowiązki i uprawnienia podmiotów w związku z wykonywaniem pracy oraz określają skutki prawne wykonywania obowiązków (naruszenia uprawnień). Prawo to reguluje także stosunki panujące między załogami, regulujące stosunki w danym zakładzie pracy, reguluje zasady istnienia oraz współpracy w związkach zawodowych.

 

W systemie prawa pracy podstawowym aktem prawnym regulującym wzajemne prawa i obowiązki stron stosunku pracy jest Kodeks Pracy. Regulacje dotyczące praw i obowiązków podmiotów stosunku pracy występują nie tylko w kodeksie, ale także w innych aktach prawnych, które na ogół zawierają albo odesłanie wprost do odpowiednich przepisów kodeksu pracy lub stanowią, że przepisy kodeksu mają zastosowanie do spraw nimi nie uregulowanych.